ئافره‌ت له‌نێوان قورئان و ئینجیله‌كاندا
زوڕناژه‌نانی ئیلحاد و به‌ناو مه‌سیحییه‌ت شه‌و و ڕۆژ خه‌ریكی ژه‌نینی ئاوازێكی نه‌شاز و ئیزعاجن!! ئه‌و ئاوازه‌ی وه‌ك قیڕه‌قیڕی بۆق مێشكی مرۆڤ كاس ئه‌كات!!! ئیسلام مافی ئافره‌تی نه‌داوه. ئیسلام ڕێزی له ئافره‌ت نه‌ناوه..ئافره‌ت له ئیسلامدا واته نه‌هامه‌تی، نه‌گبه‌تی، سته‌م. .بێئاگا له‌وه‌ی كه ئیسلام چی ڕێزێكی له ئافره‌ت ناوه. چ پایه‌یه‌كی پێبه‌خشیوه. .چۆن له زه‌لكاوی زوڵم و زۆرداری ڕزگاری كردووه. پێش ئه‌وه‌ی بێمه سه‌ر پایه‌ی ئافره‌ت له ئیسلامدا، با چاوێك به‌ئینجیله‌كاندا بخشێنین و باسی ئیلحادیش ناكه‌م چونكه له ئیلحاددا ئافره‌ت كاڵایه‌كه ته‌نها بۆ كاتبه‌سه‌ربردن و دامركاندنه‌وه‌ی ئاره‌زووه كاتییه‌كانه! سه‌ره‌تا با بزانین ئینجیله‌كان چۆن باسی ئافره‌ت ئه‌كه‌ن:
دایك و برایانی عیسا، ئینجیلی مه‌تتا به‌شی ١٢ ئایه‌ته‌كانی ٤٦-٥٠:
به‌گوێره‌ی ئه‌م چه‌ند ئایه‌ته‌ی ئینجیلی مه‌تتا، عیسا زۆر به‌ڕه‌قی له‌گه‌ڵ دایكی مامه‌ڵه ئه‌كا و هه‌میشه به ژنه‌كه بانگی ئه‌كا و هه‌رگیزاوهه‌رگیز به دایكه بانگی نه‌كردووه. ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی ئه‌م ئایه‌ته‌ی قورئانی پیرۆزه: وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا (مریم: ٣٢). واته: خودا فه‌رمانی پێداوم له‌گه‌ڵ دایكم چاكڕه‌فتار بم و نه‌یكردووم به كه‌سێكی زۆردار و به‌دڕه‌فتار.
فه‌رموون با بزانین عیسا به‌گوێره‌ی ئینجیله موحه‌ڕڕه‌فه‌كان چۆن مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ دایكی كردووه:
٤٦
له‌كاتێكدا كه عیسا قسه‌ی بۆ خه‌ڵكه‌كه ده‌كرد، دایك و برایانی له‌ده‌ره‌وه ڕاوه‌ستابوون؛ داوایان ده‌كرد له‌گه‌ڵی بدوێن.
٤٧
یه‌كێك پێیوت: "ئه‌وه دایكت و برایانته له‌ده‌ره‌وه ڕاوه‌ستاون؛ ده‌یانه‌وێ له‌گه‌ڵت بدوێن."
٤٨
ئه‌ویش وه‌ڵامی قسه‌كه‌ری دایه‌وه: "دایكم كێیه و برایانم كێن؟"
٤٩
ئینجا ده‌ستی بۆ قوتابییه‌كانی ڕاكێشا و فه‌رمووی: ئه‌وه‌تا دایك و برایانم.
٥٠
چونكه ئه‌وه‌ی به خواستی باوكم بكات كه له ئاسمانه ئه‌وا خوشك و برا و دایكمه.
باوه‌ڕی ژنێكی كه‌نعانی ئینجیلی مه‌تتا به‌شی ١٥ ئایه‌ته‌كانی ٢١-٢٨:
لێره‌ش عیسای مه‌سیح ئیهانه‌ی ژنێكی كه‌نعانی ئه‌كا و به سه‌گ ناوزه‌دی ئه‌كا! ته‌نها تاوانی ژنه‌ی داماویش ئه‌وه‌یه كه له به‌نی ئیسرائیل نییه و پێیده‌ڵێت: من "ته‌نها بۆ مه‌ڕه ونبووه‌كانی ماڵی ئیسرائیل نێردراوم" كه ئه‌مه‌ش ده‌ریده‌خات عیسای پێغه‌مبه‌ر ته‌نها بۆ به‌نی ئیسرائیل هاتو‌وە و ئه‌گه‌ر مه‌سیحییه‌كان ئیمانیان به‌م ئایه‌ته‌ی ئینجیلی مه‌تتا هه‌یه، ده‌بێ واز له پرۆسه‌ی به‌مه‌سیحیكردنی خه‌ڵكی بێنن.
٢١
عیسا له وێ ڕۆیشت و چووه ناوچه‌كانی سوور و سه‌یدا.
٢٢
ژنێكی كه‌نعانی خه‌ڵكی ده‌وروبه‌ری ئه‌وێ ده‌رچوو؛ هاواری كرد: "گه‌وره‌م كوڕی داود، به‌زه‌ییت پێمدا بێته‌وه! كچه‌كه‌م به‌خراپی ڕۆحی پیسی تێدایه."
٢٣
به‌ڵام عیسا به وشه‌یه‌كیش وه‌ڵامی نه‌دایه‌وه. قوتابییه‌كانی هاتنه پێشی و تكایان لێی كرد: "به‌ڕێی بكه وا به‌دوامانه‌وه هاوار ده‌كات."
٢٤
وه‌ڵامی دایه‌وه : "من ته‌نها بۆ مه‌ڕه ونبووه‌كانی ماڵی ئیسرائیل نێردراوم."
٢٥
به‌ڵام ژنه‌كه هات، كڕنۆشی بۆ برد و وتی: "گه‌وره‌م یارمه‌تیم بده!"
٢٦
وه‌ڵامی دایه‌وه: "ناشێت نانی منداڵان ببڕدرێت و فڕێ بدرێت بۆ سه‌گ."
٢٧
ژنه‌كه وتی: "ڕاسته گه‌وره‌م، به‌ڵام سه‌گیش ئه‌و په‌لكه‌نانه ده‌خوات كه له خوانی گه‌وره‌كانی ده‌كه‌وێت."
.
شایی له قانا، ئینجیلی یۆحه‌ننا به‌شی دوو ئایه‌ته‌كانی ١-٥:
دیسان عیسای مه‌سیح بێڕێزی به‌رامبه‌ر به دایكی ئه‌كات -حاشا له مه‌قامی ئه‌و-:
١
له ڕۆژی سێیه‌م له قانای جه‌لیل شایییه‌ك هه‌بوو، دایكی عیساش له‌وێ بوو.
٢
عیسا و قوتابییه‌كانیشی بۆ شایییه‌كه بانگ كرابوون.
٣
كاتێ شه‌راب ته‌واو ده‌بوو، دایكی به عیسای وت : "شه‌رابیان نییه!"
٤
عیساش پێیفه‌رموو: "ژنه‌كه چیت له من ده‌وێ؟ هێشتا كاتی من نه‌هاتووه!"
٥
ئینجا دایكی به خزمه‌تكارانی وت: "هه‌رچییه‌كتان پێده‌ڵێ، بیكه‌ن!"
دیسان ئینجیلی یۆحه‌ننا به‌شی ١٩ ئایه‌تی٢٦:
عیسا هه‌تا لەكاتی له‌خاچدانیشی قسه‌یه‌كی خۆش له‌گه‌ڵ دایكی ناكات و هه‌ر به ژنه‌كه بانگی ئه‌كات:
٢٦
كاتێ عیسا دایكی بینی و ئه‌و قوتابییه‌ش كه خۆشی ده‌ویست له‌لای ڕاوه‌ستاوه، به دایكی فه‌رموو: "ژنه‌كه ئه‌وه‌تا كوڕی تۆ."
لۆقا ١٤-٢٦
ئه‌گه‌ر یه‌كێك بێته لام و ڕقی له‌دایك و باوكی، ژن و منداڵی، برا و خوشكه‌كانی نه‌بێته‌وه، بگره له خۆشی، ناتوانێت ببێته قوتابی من.
نامه‌ی یه‌كه‌می پۆڵس بۆ تیمۆساوس به‌شی دووه‌م ئایه‌ته‌كانی ١٢-١٤:
١٢
ڕێگا ناده‌م ژن فێركردن بدات و ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر پیاودا هه‌بێت، به‌ڵكوو له‌هێمنیدا بێت.
١٣
چونكه یه‌كه‌م جار ئاده‌م شێوه‌ی كێشرا، ئینجا حه‌وا.
١٤
هه‌روه‌ها ئاده‌م هه‌ڵنه‌خه‌ڵه‌تا، به‌ڵكوو ژن هه‌ڵخه‌ڵه‌تا و كه‌وته گوناهه‌وه.
نامه‌ی یه‌كه‌م بۆ خه‌ڵكی كۆرنسۆس به‌شی ١٤:
٣٤
با ژنان له كلێساكاندا بێده‌نگ بن، چونكه ڕێیان پێنه‌دراوه بدوێن، به‌ڵكوو وه‌ك ته‌وراتیش ده‌فه‌رمووێ با ملكه‌چ بن!
٣٥
به‌ڵام ئه‌گه‌ر ویستیان شتێك فێر بن، با له‌ماڵه‌وه له مێرده‌كانیان بپرسن، چونكه شوره‌یییه بۆ ژن له كڵێسادا بدوێت.
باشه ئه‌ی ئه‌گه‌ر مێردی ئه‌و ژنه گێل و جاهیلێك بوو، ئه‌وكاته ئه‌و ژنه چ پرسیارێكی لێ بكا و چی لێ فێر بێ؟!!!
ئێستاش با بێینه چه‌ند ئایه‌تێكی قورئانی پیرۆز و چه‌ند فه‌رمووده‌یه‌كی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام موحه‌ممه‌د -دروودی خوای لەسەر بێت- بێنین و بزانی ئافره‌ت له ئیسلامدا چ پله‌وپایه‌یه‌كی پێدراوه:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (النحل: ٩٧).
واتە: ئه‌وه‌ی كار و كرده‌وه‌ی چاكه‌ی كردبێت، پیاو بێت یان ئافره‌ت، له‌كاتێكدا بڕوادار بێت، سوێند به خوا به‌ژیانێكی كامه‌ران و ئاسووده له دنیادا ده‌یژێنین. له قیامه‌تیشدا پاداشتیان به جوانتر ده‌ده‌ینه‌وه له‌وه‌ی كه ئه‌وان ده‌یانكرد.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ (الحجرات: ١٣).
واتە: ئه‌ی خه‌ڵكینه، بێ گومان ئێمه هه‌مووتانمان له نێر و مێیه‌ك دروست كردووه -كه باوكه‌ئاده‌م و دایكه‌حه‌وایه- و كردوومانن به چه‌نده‌ها گه‌ل و تیره و هۆزی جۆربه‌جۆر، تا یه‌كتر بناسن و په‌یوه‌ندیتان به‌یه‌كه‌وه خۆش بێت. به‌ڕاستی به‌ڕێزترینتان لای خوا ئه‌و كه‌سانه‌تانه كه زۆرتر له‌خواترسه و فه‌رمانبه‌رداری خوایه. بێ گومان خوا زانا و ئاگایه به هه‌مووان.
وَمِنْ آَيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآَيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (الروم: ٢١).
واتە: یه‌كێك له نیشانه و به‌ڵگه‌كانی تری خوا ئه‌وه‌یه كه هه‌ر له خۆتان هاوسه‌ری بۆ دروست كردوون بۆ ئه‌وه‌ی ئارام بگرن له‌لایدا و له‌نێوانتاندا خۆشه‌ویستی و سۆز و میهره‌بانی فه‌راهه‌م هێناوه. به‌ڕاستی ئا له‌و دیاردانه‌دا به‌ڵگه و نیشانه هه‌یه بۆ كه‌سانێك بیر ده‌كه‌نه‌وه و تێده‌فكرن.
بگره خودای گه‌وره له‌سه‌ر ئافره‌تێك دێته وه‌ڵام كاتێك ئافره‌ته‌كه ئه‌چێته لای پێغه‌مبه‌ری خوا و ئه‌ڵێ مێرده‌كه‌م وای پێوتووم و پێغه‌مبه‌ریش ئه‌فه‌رموێ ئارامت هه‌بێ تا وه‌حیم بۆ دائه‌به‌زێ و بزانم خوای گه‌وره چۆن حوكم له‌نێوان تۆ و پیاوه‌كه‌ت ئه‌كا، ئیتر ژنه‌كه بێتاقه‌ت ئه‌بێ و ڕوو ئه‌كاته خوا و ئه‌ڵێ خوایه هاوارم بۆ تۆ هێنا و به‌هانام وه‌ره: قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ (المجادلة: ١) واتە: ئه‌ی موحەممەد، بێ گومان خوا بیستی و وه‌ریگرت وتووێژی ئه‌و ئافره‌ته‌ی كه گفتوگۆت له‌گه‌ڵداده‌كات ده‌رباره‌ی هاوسه‌ره‌كه‌ی، سكاڵای خۆیشی بۆ لای خوا ده‌بات خوایش گوێی لە گفتوگۆكه‌تان بوو، به‌ڕاستی خوا بیسه‌ر و بینایه.
ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ش كه گوایه دایكه‌حه‌وا زۆری له ئاده‌م كرد تا به‌ری داره‌كه بخۆن و ئه‌و گوناهه‌كه‌ی به ئاده‌م كرد؛ ئه‌وا قورئان به هیچ شێوه‌یه‌ك ئاوا باسی ناكات به‌ڵكوو ئاوا باسی ئه‌كات:
وَقُلْنَا يَا آَدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ (٣٥) فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ (٣٦) فَتَلَقَّى آَدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ (٣٧) (البقرة). واته: ئینجا وتمان: ئه‌ی ئاده‌م خۆت و هاوسه‌رت له‌م به‌هه‌شته‌دا ژیان به‌سه‌ر به‌رن و نیشته‌جێ بن له هه‌ر كوێ حه‌ز ده‌كه‌ن بخۆن و بخۆنه‌وه به تێروته‌سه‌لی، به‌ڵام نزیكی ئه‌م دره‌خته مه‌كه‌ون -دره‌ختێكی دیاریكراو بۆ تاقیكردنه‌وه لێیان قه‌ده‌غه كرا- ئه‌گینا ده‌چنه ڕیزی سته‌مكارانه‌وه.شه‌یتان فرسه‌تی لێهێنان و له‌خشته‌ی بردن -وای لێكردن له‌به‌روبوومی داره‌كه بخۆن- و له‌و شوێنه (خۆش و پڕ له نازونیعمه‌ته) به‌ده‌ركردنی دان. ئه‌وسا پێمانوتن: ماده‌م سه‌رپێچیتان كرد ئیتر لێره جێتان نابێته‌وه. ده‌بێت دابه‌زنه خواره‌وه بۆسه‌ر زه‌وی، جا له‌وێ هه‌ندێكتان دوژمنی هه‌ندێكتانن -شه‌یتان دوژمنی ئێوه‌یه و به‌رده‌وام هه‌وڵ ده‌دات دوژمنایه‌تی له‌نێوانتاندا به‌رپا بكات. تا ماوه‌یه‌كی دیاریكراو نیشته‌جێ ده‌بن له زه‌ویدا و له نازونیعمه‌ته‌كان سوود وه‌رده‌گرن و به‌هره‌وه‌ر ده‌بن. پاشان ئاده‌م له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارییه‌وه چه‌ند وشه و نزایه‌كی وه‌رگرت -به‌دڵ و به‌كوڵ پاڕایه‌وه- خوای میهره‌بانیش نزاكه‌ی وه‌رگرت و لێی خۆش بوو، چونكه به‌ڕاستی ته‌نها ئه‌و زاتێكی ئێجگار میهره‌بان و تۆبه‌وه‌رگره.
به‌پێی ئه‌م ئایه‌ته ئاده‌م گوناهباره‌كه‌یه نه‌ك حه‌وا چونكه خوای گه‌وره ئه‌فه‌رموێ: نزاكه‌ی ئاده‌می وه‌رگرت و لێی خۆش بوو.
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ (٥٨) يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ (٥٩) (النحل).
واتە: خۆ ئه‌گه‌ر مژده‌ی بوونی كچ بدرێت به‌یه‌كێك له‌و نه‌فامانه، ڕووی گرژ و تاڵ ده‌بێت، ڕه‌ش داده‌گیرسێت و سینه‌ی پڕ ده‌بێت له خه‌م و په‌ژاره. له داخ وخه‌فه‌تی ئه‌و مژده ناخۆشه، خۆی ده‌شارێته‌وه له‌خه‌ڵكی و به‌ته‌نها بیرده‌كاته‌وه: ئایا بیهێڵێته‌وه به‌زه‌لیلی وسووكی و بێنرخی یاخود زینده‌به‌چاڵی بكات و بیخاته توێی خاكه‌وه. ئاگادار بن! ئای كه چه‌ند خراپه ئه‌و بڕیاره‌ی كه ده‌یده‌ن!! -وه‌چه و نه‌وه‌ی خۆیان زینده‌به‌چاڵ ده‌كه‌ن-.
وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ (النساء ١٩).
واته: هاوژینییان به‌جوانی له‌گه‌ڵدا به‌رنه سه‌ر.
هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ (البقرة: ١٨٧).
واته: ئه‌وان پۆشاكن بۆ ئێوه و ئێوه‌ش پۆشاكن بۆ ئه‌وان.
له كۆتاییدا هه‌ر ده‌رباره‌ی پله‌وپایه‌ی ئافره‌ت له ئیسلامدا، حه‌ز ئه‌كه‌م ته‌نها چوار فه‌رمووده‌ی پێغه‌مبه‌ر -دروودی خوای لەسەر بێت- بێنم كه ئه‌مانه‌ن:
انما النساء شقائق الرجال. سنن الترمذي ابواب الطهارة، ص١٩٠.
واته: "ئافره‌تان له‌گه‌ڵ پیاوان هاوكوف و یه‌كئاستن."
حدثنا عبد الله حدثني أبي حدثنا قتيبة حدثنا ابن لهيعة عن ابن عشانة عن عقبة بن عامر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: لا تكرهوا البنات فإنهن المؤنسات الغاليات. مسندالامام احمد المجلد الرابع، ص ٢٥٤.
واته: عوقبه‌ی كوڕی عامر له پێغه‌مبه‌ره‌وه ئه‌گێڕێته‌وه كه فه‌رموویه‌تی: "ڕقتان له كچان نه‌بێته‌وه، چونكه ئه‌وان خه‌مڕه‌وێن و خانه‌دانن."
- حدثنا عبد الله حدثني أبي حدثنا هشيم أنبأنا علي بن زيد عن محمد بن المنكدر قال حدثني جابر يعني ابن عبد الله قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم من كن له ثلاث بنات يؤويهن ويرحمهن ويكفلهن وجبت له الجنة البتة قال قيل يا رسول الله فإن كانت اثنتين قال وإن كانت اثنتين قال فرأى بعض القوم أن لو قالوا له واحدة لقال واحدة. مسندالامام احمد. المجلد الثالث، ص٤٥٧.
واتە: جابیری كوڕی عه‌بدوڵڵا له پێغه‌مبه‌ره‌وه -دروودی خوای لەسەر بێت- ئه‌گێڕێته‌وه كه فه‌رموویه‌تی: هه‌ركه‌سێك سێ كچی هه‌بوو، گرتنیه خۆی واتا داڵده‌ی دان و ڕه‌حمی پێیانكرد و به‌خێوی كردن، ئه‌وا به‌هه‌شت به‌‌ده‌ست دێنێت. وتیان ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا، ئه‌ی ئه‌گه‌ر دوو كچ بوون؟ پێغه‌مبه‌ر فه‌رمووی: ئه‌گه‌ر دوو كچیش بوون. تا هه‌ندێ كه‌س وایانبینی ئه‌گه‌ر بیانوتایه یه‌ك كچیش ئه‌وا پێغه‌مبه‌ر ئه‌یوت: یه‌ك كچیش.
حدثنا الفضل بن دكين قال حدثنا فطر، شرحبيل قال: سمعت ابن عباس عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: ما من مسلم تدركه ابنتان، فيحسن صحبتهما، الا ادخلتاه الجنة. باب من عال جاريتين او واحدة، ص ٢٨.
واتە: عه‌بدوڵڵای كوڕی عه‌بباس له پێغه‌مبه‌ر پێغه‌مبه‌ره‌وه -دروودی خوای لەسەر بێت- ئه‌گێڕێته‌وه كه فه‌رموویه‌تی: "هه‌ر موسڵمانێك دوو كچی هه‌بێت و به‌چاكی هه‌ڵسوكه‌وتیان له‌گه‌ڵ بكات، ئه‌وا به‌هۆی ئه‌وانه‌وه ئه‌چێته به‌هه‌شت."
ئه‌مه جگه له‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا پێغه‌مبه‌ره‌وه -دروودی خوای لەسەر بێت- له سه‌ختترین كاتدا كه له‌دوای مۆركردنی پەیمانی حوده‌یبییه ڕاوێژی به ئوم سه‌له‌مه‌ی خێزانی كرد. ئه‌ویش ئه‌وه بوو دوای ئه‌وه‌ی بێباوه‌ڕانی مه‌ككه به پێغه‌مبه‌ریان پێغه‌مبه‌ره‌وه -دروودی خوای لەسەر بێت- وت: نابێ ئه‌مساڵ بێیته ناو مه‌ككه و عومره بكه‌ی و ساڵی داهاتوو وه‌ره بۆ ئه‌نجامدانی عومره. موسڵمانان زۆر دڵته‌نگ و نیگه‌ران ئه‌بن. پێغه‌مبه‌ر پێغه‌مبه‌ره‌وه -دروودی خوای لەسەر بێت- پێیانده‌فه‌رموێت: هه‌ستن سه‌رتان بتاش و حه‌یوانه‌كان بكوژنه‌وه و قوربانی بكه‌ن. كه‌چی یه‌ك سه‌حابی له‌به‌ر بێتاقه‌تی و خه‌فه‌تخواردن له بێباوه‌ڕانی مه‌ككه له شوێنی خۆی هه‌ڵنا‌ستێ. ئیتر پێغه‌مبه‌ر -دروودی خوای لەسەر بێت- لای ئوم سه‌له‌مه‌ی خێزانی ده‌رده‌ڵ هه‌ڵدە‌ڕێژێ و باسی بێتاقه‌تیی هاوه‌ڵه‌كانی ئه‌كا. .ئوم سه‌له‌مه‌ش ئه‌ڵێ: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا، تۆ سه‌رت بتاشه و قوربانییه‌كه‌ش ئه‌نجام بده، دڵنیام هه‌موویان كه تۆیان بینی خه‌ریكی ئه‌م كاره‌ی، ئه‌وا ئه‌وانیش سه‌ریان ده‌تاشن و قوربانییه‌كانیشیان ئه‌كه‌ن. ئیتر به‌م جۆره ئوم سه‌له‌مه گرفته‌كه چاره‌سه‌ر ده‌كا (بڕوانه "ژیانی پێغه‌مبه‌ری مه‌زن"ی عه‌بدولعه‌زیز پاڕه‌زانی).
سه‌رچاوه‌كان:
------------------
قورئانی پیرۆز
كتێبی پیرۆز/ http://www.kitebipiroz.com/bible
ته‌فسیری ئاسان، بورهان موحەممەدئەمین
المسند للامام احمد بن حنبل، نوسخه‌ی ئینته‌رنێت (موقع الدررالسنية).
الادب المفرد للامام محمدبن اسمعيل البخاري .مؤسسة الكتب الثقافية.الطبعة الثانية، ١٩٩٦م. بيروت - لبنان.
سنن الترمذي (نوسخه‌ی ئینته‌رنێت)
