له‌م بابه‌ته پێمان خۆش بۆ به به‌ڵگه‌ی ئایت و حه‌دیس و وته‌ی زانایانی ئه‌ئیمه‌ی ئیسلام بۆیان بسلمێنین ئه‌و فه‌همه‌ی هه‌یانه فه‌همێكی غه‌له‌ته و پێویسته نه‌ك فقط له‌سه‌ر ئه‌وان به‌ڵكو له‌سه‌ر هه‌مو موسڵمانن كه به حه‌قیقه‌تی ئه‌حكامه شه‌عیه‌كان بگه‌ن تا بتوانین له رێگایه‌وه خوای تعالی له خۆمان رازی بكه‌ین و دینه‌كه‌ی بگه‌یه‌نین ، وه ئه‌م بابه‌ته‌شمان ئاماده كرد بۆ خزمه‌تی موسڵمانان و ئیسلام تاوه‌كو له ئه‌حكامه حه‌ق و راسته‌كان شارزا بن و تێ بگه‌ن :-ئه‌م بابته بیناروه
إن الحمد لله، نحمدُه ونستغفره ونستعينه ونستهديه ونعوذُ بالله من شرورِ أنفسنا ومن سيئاتِ أعمالنا، من يهْدِ اللهُ فلا مضِلَّ له ومن يضلل فلا هادي له. وأشهد أنْ لا إله إلا اللهُ وحده لا شريك له وأشهد أنَّ محمداً عبدُه ورسولُه ، بعثه اللهُ رحمةً للعالمين هادياً ومبشراً ونذيراً. بلّغ الرسالة وأدّى الامانة ونصحَ الأمّةَ فجزاهُ اللهُ خيرَ ما جزى نبياً من أنبيائه. صلواتُ اللهِ وسلامه عليه وعلى جميع الأنبياء والمرسلين، وعلى صحابته وآل بيته ، وعلى من أحبهم إلى يوم الدين.
باشه ئێمه‌ش حوكم نادین تا به رۆنی باسی لێوه نه‌كه‌ین به به‌ڵگه‌یی شه‌رعی و به ته‌فصیلی حوكمی له‌سه‌ر ناده‌ین
لێره‌دا سه‌رۆكی حكومه‌ت بزانن چی ده‌ڵێت به‌ندایه‌تتتی ته‌نیا له‌به‌ینی عه‌بد و خوایه ئایه حوكمی ئه‌و قسه‌یه جیه یا ئه‌م بیرۆباوره جیه لای زانایان ؟
__________________________________________________________________________
سه‌رتا با بزانین دیمكراسی جیه ؟
زاراوه‌ی دێمۆكراسی له دوو وشه‌ی یۆنانی پێكدێت، كه بریتین له وشه‌ی (Demos) كه به مانای گه‌ل دێت، له‌گه‌ڵ وشه‌ی (Kratos) كه بە مانای ده‌سه‌ڵات دێت، واته: حوكمی گه‌ل، بیرۆكه‌ی دێمۆكراسیش له سه‌ره‌نجامی زوڵم و دیكتاتۆریه‌تی ده‌ره‌به‌گی و كڵێساكان له ڕۆژئاوا سه‌ریهه‌ڵدا. ناوه‌رۆكی ئه‌م بیرۆكه‌یه‌ش بریتی بوو له‌وه كه ده‌سه‌ڵات له كڵێسا بسه‌نرێته‌وه و بدرێت به گه‌ل، واته گه‌ل خۆی حوكمی خۆی بكات و چاره‌نووسی خۆی دیاری بكات و هه‌قی ڕه‌هاشی هه‌بێت بۆ موحاسه‌به‌كردن و ته‌مێكردنی ده‌سه‌ڵات و كڵێسا.
ئه‌مه‌ش بێ گومان وێڕای دژایه‌تیكردن، پێچه‌وانه‌شه له‌گه‌ڵ بنه‌ما و ڕێنوێنییه‌كانی ئیسلام، چونكه مه‌رجه‌عی بنه‌ڕه‌تی له حوكمی ئیسلامیدا بریتییه له خوا و پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم)؛ خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ. (الأنعام: ٥٧). واته: هیچ حوكمێك ڕه‌وا نییه حوكمی خوا نه‌بێت. یان ده‌فه‌رموێت: وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ. (الشورى: ١٠). [واته: Tafsir]ئه‌گه‌ر دووبه‌ره‌كی و ناچوونیه‌كێكتان له شتێكدا لێ دروست بوو، ئه‌وه حوكمه‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه لای خوا. یان ده‌فه‌رموێت: وَلا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَداً. (الكهف: ٢٦).واته: با هیچ كه‌س شه‌ریك له حوكمی خوادا بڕیار نه‌دات.
له (ده) خوێندنه‌وه‌كه‌ش (القراءات العشرة) ده‌بینین كه‌وا (ابن عامر) به (وَلَا تُشْرِكُ) واته: به بۆر ده‌یخوێنَێته‌وه، كه وا ده‌گه‌یه‌نێت خوا كه‌س نه‌كاته هاوبه‌شی خۆی له حوكمگێڕانیدا، حه‌ڵاڵ و حه‌رامیش ته‌نها مافی خۆیه‌تی و به‌س. بۆیه‌ش فه‌رمووی: فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَلا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً (الكهف: ١١٠ ]. واته: هه‌ركه‌س له ئێوه بۆ دیداری په‌روه‌ردگاری به‌ئاواته، با كاری چاك ڕه‌چاو بكات و له غه‌یره‌ز په‌روه‌ردگاری خۆی هیچكه‌سێك نه‌په‌رستێت. یان ده‌فه‌رموێت: أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ (المائدة: ٥٠). واته: ئایا حوكمی نه‌فامی ده‌خوازن؟ ئه‌ی چ حوكمێك له حوكمی خوا په‌سندتر و باشتره بۆ گه‌لێكی په‌رته‌وازبوو؟ یان فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً. (النساء: ٥٩). واتە: ئه‌گه‌ر بڕواتان به خودا و به ڕۆژی دوایی هه‌یه، كێشه‌ی خۆتان حه‌واڵه‌ی خوا و پێغه‌مبه‌ری بكه‌ن، ئه‌م كاره بۆتان باشتره و ئاكامی چاكتری هه‌یه. یان فَلا وَرَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً. (النساء: ٦٥). واته: به‌ڵام نه‌خێر، سوێنده كه به په‌روه‌ردگاری تۆ ئه‌مانه نابنه خاوه‌نی بڕوا، مه‌گین وه‌ختێك كه له كێشه و هه‌رای نێوان خۆیاندا بتكه‌نه داوه‌ر و له‌دڵه‌وه به هه‌ر فه‌رمانێك تۆ بیده‌ی ڕه‌دایان بێت و به‌ته‌واوی ملكه‌چی بن.
كه‌واته: مه‌رجه‌ع له شه‌ریعه‌تدا بریتییه له كتێبی خوا و سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) و ئه‌وه‌ی كه زانایانیش ئیستینباتی لێده‌كه‌ن هه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌یه لای قورئان و سوننه‌ت، بۆیه هه‌تا گوڵبژێركردن و هه‌ڵبژاردنیشی له‌لایه‌ك و پشتگیریكردنی له‌لایه‌ك هه‌ر له دینی خوادا ڕه‌فزه، وه‌ك خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ. (الأحزاب: ٣٦). واتە: ئه‌گه‌ر خوا و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی فه‌رمانیان به هه‌ركارێك دا، هیچ پیاوێك و هیچ ژنێكی خاوه‌ن باوه‌ڕ ناتوانن بێن و (كامیان پێ خۆشه و به‌كه‌ڵكیان دێت) بێن هه‌ڵیبژێرن. بۆیه ده‌بینین هه‌ر له ئیسلام خۆی كاری حاكم و مه‌حكوومی دیاری كردووه و باسی له چۆنیه‌تیی دامه‌زراندن و په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ خه‌ڵكدا كردووه. هه‌روه‌ها حه‌ق و حقووقه‌كانی نێوانیشیان هه‌ر له‌م دینه ئاسمانییه كه قورئانی پیرۆزه وه‌ك مانگی چوارده ڕۆشن كردووه كه حه‌وجێ به‌په‌نجه جوڵانێ نه‌كات. بۆیه هیچ پێویستمان به هیچ به‌رنامه و ڕێسایه‌كی تر نییه، نه‌خاسمه ئه‌و به‌رنامه و ڕێسایه زاده‌ی بیری ئینسان بێت، ئینسانیش وه‌كچۆن هه‌ستی بینینی یا بۆنكردنی یا بیستنی سنوورداره، دیاره كه ئه‌قڵیشی هه‌ر سنوورداره، بۆیه هه‌موو ئاقڵمه‌ندانی دونیا كۆ ببنه‌وه و بیانه‌وێت شتێك بۆ مرۆڤایه‌تی پێشكه‌ش بكه‌ن، ئه‌وه له سنووری ئه‌م دینه تێناپه‌ڕێت و له‌م شه‌ریعه‌ته ئاسمانییه بۆیان دیاری كراوه و ڕێكخراوه.
به‌ڵام دێمۆكراسی كه له‌سه‌ر زمانان باوه و لای خه‌ڵكی ئاشكرا و ڕوونه هه‌میشه وا پێناسه كراوه، كه دێمۆكراسی بریتییه له ڕاوێژبه‌یه‌كتركردن، دیاره وه‌ك له بنجوبنه‌وانی دێمۆكراسیش كه باسمان كرد قه‌ت له‌گه‌ڵ بیروبۆچوونی شوورا یه‌كناگرێته‌وه، چونكه ڕاوێژ و شوورا له شه‌ریعه‌تدا په‌یامێكی خودایییه و خودا فه‌رمانی پێكردووه، وه‌ك ده‌فه‌رموێت: وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ. (الشوری: ٣٨). واتە: ئه‌وان كارگه‌لیشیان به ڕاوێژه. یان ده‌فه‌رموێت: وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ. (آل عمران: ١٥٩). واتە: له كار ڕاوێژ و ته‌گبیریان پێ‌بكه. بۆیه ده‌بینین كه‌وا پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) له زۆر شوێنان ڕاوێژی به یارانی كردووه، به‌تایبه‌ت له شه‌ڕی ئوحود، ڕاوێژی پێكردن كه ئایا له مه‌دینه بمێننه‌وه یاخود بچنه ده‌ره‌وه و له‌وێ ڕووبه‌ڕووی دوژمنان ببنه‌وه. هه‌رچه‌ند خۆی حه‌زی به‌وه بوو كه له مه‌دینه بمێننه‌وه، به‌ڵام هێندێك له یارانی پێیان باش بوو كه بچنه ده‌ره‌وه. ئه‌ویش به‌گوێی كردن (سه‌یری "دلائل النبوة للبيهقي ٣/٢٠٤ و مستدرك الحاكم ٢/١٢٨" بکە). یان ده‌بینین كه‌وا سه‌باره‌ت به كێشه‌ی دیله‌كانی شه‌ڕی به‌در ڕاوێژی پێكردن یان ده‌بینین كه ڕاوێژی به عه‌لی و به ئوسامه كرد سه‌باره‌ت به چیرۆكی تۆمه‌ته‌كه‌ی كه درا پاڵ عائیشه‌ی دایكمان یان سه‌باره‌ت ئازاره‌كه‌ی دایكانی بڕوادار كه به پێغه‌مبه‌ریان دا وهتد... بۆیه ئه‌بووهوره‌یره -خوا لێی ڕازی بێت- ده‌ڵێت: "كه‌سم نه‌بینیوه كه به‌قه‌د پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) ڕاوێژی به یارانی كردبێت." (أخرجه البيهقي في سنن الكبرى ١٠/١٠٩). هه‌روه‌ها بوخاری -به‌ڕه‌حمه‌ت بێت- ده‌ڵێت: "هه‌روه‌ها پێشه‌وایان له‌دوای پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) به‌ردەوام ڕاوێژیان به زانایان كردووه، خۆ ئه‌گه‌ر پێویستییه‌كانیش له قورئان سوننه‌ت ڕوون بوونایه، ئه‌وه نه‌ده‌چوون كه ڕا و بۆچوونی كه‌سانی تر وه‌ربگرن."
له‌كوێوه ڕاوێژ له‌گه‌ڵ بیر و بۆچوونی دێمۆكراسی یه‌كناگرێته‌وه؟
(١) ڕاوێژ له شتێدا ده‌كرێت كه له قورئان و سوننه‌ت هیچ ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كی له‌سه‌ر نه‌درابێت، به‌ڵام دێمۆكراسی له هه‌موو شتێكییه‌وه ده‌بێت بگه‌ڕێته‌وه سه‌ر ڕای گه‌ل! بۆیه ئه‌گه‌ر گه‌ل له‌دژی ده‌قێكی قورئان هه‌ڵوێ‌ستیان وه‌رگرت و له‌دژی وه‌ستانه‌وه، ئه‌وه له سیسته‌می دێمۆكراسی ده‌بێت وه‌ربگیرێت و حسیبَی له‌سه‌ر بكرێت. دیاره ئه‌مه‌ش له دینی خوادا موخالیف به شه‌رعه.
(٢) ڕاوێژكاران له شه‌ریعه‌تی ئیسلامی سیفه‌ت و خه‌سڵه‌تی تایبه‌تیان ده‌بێت هه‌بێت له‌و كارانه‌ی كه ڕاوێژی له‌سه‌ر ده‌كرێت، به‌ڵام له دێمۆكراسی حوكم حوكمی گه‌له و ده‌بێت به‌رده‌وام نوێنه‌ریان هه‌بێت له هه‌موو شتێكدا.
به‌م پێیه له‌سه‌ر مسوڵمانان پێویسته كه ئه‌م زاراوه‌ی دێمۆكراسیییە عه‌كس نه‌كه‌نه‌وه له‌گه‌ڵ شوورای ئیسلامی، بگره ده‌بێت خۆشیان له به‌كارهێنانی بپارێزن وه‌ك بڵێت یان بنووسێت: دێمۆكراسی له ئیسلامدا، یان دێمۆكراسی له ئیسلامدا هه‌یه، چونكه ئه‌م وشه‌یه وشه‌یه‌كی فاسدی له‌كه‌ڵككه‌وتووه و له‌گه‌ڵ ئیسلام ڕێكناكه‌وێت، هه‌روه‌ك بۆ جێگرتنه‌وه‌ی ئایینه ئاسمانییه‌كانیش هاتۆته پێش و له شوێنان به‌كار ده‌برێت و ئیشی پێده‌كرێت. بۆیه ده‌بێت ئه‌و چه‌مكه له مێشكی موسڵمانان به‌م شێوه‌ی كه باس كرا بسڕێته‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رده‌م ته‌سلیم به‌و زاراوه و ئاخافتنانه بین كه خوا هه‌ڵیبژاردوون. بۆیه ده‌بینین كه خوا له‌كاتی خۆی وشه‌ی (راعنا)ی گۆڕی، چونكه جووله‌كه‌كان به مه‌به‌ستێكی خراپ له‌به‌رامبه‌ر موسڵمانان به‌كاریان ده‌هێنا: خوای گه‌وره‌ش به بڕوادارنی فه‌رموو: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا . (البقره: ١٠٤). واته: ئه‌ی گه‌لی خاوه‌ن باوه‌ڕ! ئێوه مه‌بێژن (راعِنا)، بێژن "ته‌ماشامان بكه" و گوێ بده‌نێ.
__________________________________________________________________________
سیناریۆکانی دەسەڵاتی عەلمانی و دیمكراسیهەموو دەسەڵاتێکی ستەمکار کە زوڵم و ستەمێکی زۆر دەکات و دەگاتە ئەو حەدەی ئیتر خەڵکی بێزی لێبکەنەوە، تاکە ئومێدێکیان
ئەوە بێت کەسێك بێت و بۆیان بگۆڕێت یا لەو هەموو زوڵم و ستەمە ڕزگاریان بکات وەكچۆن بینیمان لە توونس (محمد بوعزی) بوو بە ڕەمزێك بۆ گەلی توونس کە تا توونس دەمێنێت وەك گاندی و نێڵسۆن ماندێلا سەیر دەکرێت. ئەم غیرەتەی خەڵکی توونس دوای ئەو هەموو زوڵمە دێت کە زەینلعابدین و دارودەستەکەی کردیان بەرامبەر خەڵکی ڕەش و ڕووتی ئەو وڵاتە. توونس بەوە دڵی ئەمریکا و ئەورووپای بۆ لای خۆی ڕاکێشابوو کە گەر بێت و ئێمە نەبین ئیسلامییەکان دێنە سەر حوکم و دەبێتە گەرەترین ترس بۆ ئێوە؛ بۆیە ئەم وڵاتە بەناو دێمۆکراسییانە بە هەموو شێوەیەک پاڵپشتی مادی و مەعنەوی بوون بۆ ئەم دەسەڵاتانەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەوانیش تا توانیان دەستیان کرد بە ڕێگری کردن لە هەموو ئازادیەک کە ترسی بۆیان هەبێت دەستیان کرد بە دزی بێ ئەندازە دەستیان کرد بە چەوساندنەوەی خەڵک دەستیان کرد بە پاوان کردنی بازاڕ بۆ خۆیان و بنەماڵەکانیان خەڵکیان بە جۆرێک فەقیر کردبوو تا پەنا بەرنە بەر پۆلیس ئەمن عەسکەرلای خۆشمان میلیشیا بەس بۆ پاراستنی دەسەڵاتی بنەماڵە مافیاکان بە جۆرێک حسنی مبارەک دوو ملیۆن بەس پیاوی ئەمنی هەبوو تەنانەت لە ووڵاتانی ئەوروپیش مافیای تایبەتیان هەبووتا حیمایەتیان بکات چوونکە ئەوەندە خراپەو تاوانیان دەرحەق بە میلەتەکەیان کردوە وەهەموو هەوڵێکیان بۆ مانەوەیانە لە دەسەڵات تا کار گەیشتە ئەوەی خەڵکی بێزار بێت لەو دەسەڵاتانەو لێیان ڕاپەڕن وەک ڕاپەڕینەکەی ووڵاتی خۆمان گەر جەماوەر نەیکردایە دڵنیام دەسەڵاتی کوردی ئەم ڕۆژەی بە خۆیەوە نەدەبینی بۆیە ووڵاتانی ئەوروپیش نەیانتوانی بەری ئەو لافاوە بگرن کە ماوەی زیاد لە بیست ساڵ ئەم دەسەڵاتە میلەتەکەی و ئیسلامیەکانی بە هەموو شێوەیەک دەچەوساندەوە و بگرە لەوەتەی دەسەڵاتیان گرتۆتە دەست تا ڕووخانیان بە هەموو شێوەیەک ئیسلامیەکانیان چەوساندۆتەوە ئەوە دژایەتی دینیش با لەو لاوە بوەستێت کە درێغیان نەکردوە هەر لە مەنع کردنی حیجاب و مزگەوت و مەدارسە ئیسلامیەکان کاتی ڕاپەڕینی خەڵکیش دەسەڵاتەکان داوایان لە ئەمریکاو ئەوروپا دەکرد بێن بەدەمیانەوە یارمەتیان بدەن وا ئیسلامیەکان زۆریان هێناوەو گەر یارمەتیان نەدەن ووڵات دەچێتە ژێر دەستیانەوە ئەم چیرۆکانە و خەڵەتاند نانە سوودی نەما ئەوروپاو ئەمریکاش گەیشتبونە ئەوواقیعەی کە بەری ئەو لافاوی خۆپیشاندانانەیان پێناگیرێت و مەجبور ڕوی خۆیان ئەوەندەی تر ڕەش ناکەن پاشان ئەمریکاو ئەوروپا چاک دەزانن ئیسلامیەکان سوودمەندن بۆ میلەتەکانیان تا دەسەڵاتە عەلمانیەکیان ئیسلامیەکان دز نین ئیسلامیەکان گەندەڵ نین ئیسلامیەکان شتێک هەیە کە بەربەستە لەبەردەمیانا و ڕێگرە لەوەی کە سنوورەکانی خواوپاشان خەڵکی ببەزێنن کە ئەویش فەرمایشتەکانی خواو پێغەمبەرەکەین ئێستاش دەسەڵاتی کوردی تووشی پەلە قاژە بوە بەهۆی ئەو هەموە دەنگە ناڕازیەی کە چەندەها ساڵە بەهۆکاری جۆراوجۆر سەرکووت دەکرا وائەمڕۆچیترخۆی پێنە گیراوهاتە سەرجادە بۆ ئەم هەموو گەندەڵیەی کە ڕووی کردۆتە ئەم کوردستانە زۆر دەمێک بوو ئیسلامیەکان باسیان کرد هاواریان کرد داوای چاکسازیان کرد بەڵام وەڵامی دەسەڵات لە بری سوپاس کۆمەڵێک درۆو بوختان وهەڕەشە بوو کە گوایە ئەمانە دەستی ئێرانن دەستی سعودیەن زۆر شتی تر ئێستاش دەسەڵاتی کوردی وەک بن علی و مبارەک و قەزافی و علی عبداللە و ئەسەدەکەی سوریا دەیانەوێت خۆڵ بکەنە چاوی ئەو خەڵکە ڕاپەڕیوەی کوردستان کە گوایە ئەمانەی بەردەرکی سەراو هەڵەبجەو کەلار و شارەکانی تر ئیسلامیەکانی تەوێڵەو بیارەن هاتونەتەوە دەیانەوێت ئاژاوە گێڕی بکەن باشە هەر ئێوە نەبوون وتان ئەوانە کۆتایان پێهات دیارە ئێستا درۆکەتان بەدەرکەوت بۆ خەڵکی پێم ناڵێن ئەم درۆو خۆڵکردنە چاوی خەڵکە تا کەی ئێستا لە کوردستانداغەیری ئەوانەی کە جاشی خۆتانن بە کۆڵکە نوسەرەکانتان وچەند مەلایەک وچەند مەسڵەحەت چیەکی تر کێ بڕواتان پێدەکات کێ چەپڵەتان بۆ لێدەدات بێگوومان کەس ناساندنی ئیسلامیەکان بە تیرۆریست و پیاوکوژ جۆرەها ناوی ترتاکەی بەفریاتان دەکەوێت جاران ئێوە دەچوون پێناسەی ئیسلامیەکانتان دەکرد لای ئەمریکاو ئەوروپا بەو شێوەی کە خۆتان بتان ویستایە بۆ چوونکە لە گەندەڵی و خراپەدا غەرق بوون بەڵام ئێستا ئەمریکاو هەموو ئەوروپا خۆیان دێن لە نزیکەوە لەگەڵ ئیسلامیەکانا گفتووگۆ دەکەن و یەکتر دەبینن جارێکی تر پێویستمان بەو وەسف و سەنای ئێوە نیە ئەمریکاو ئەوروپاش باش دەزانن بەدیلی ئەم دەسەڵاتە عەلمانیانەی کە غەرق بوون لە گەندەڵی هەر ئیسلامیەکانن ئەوە نیە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا هیلاری کلینتۆن دەڵێت ئێمە کێشە مان نیە گەر لە میسردا ئیخوانەکان دەسەڵات بگرنە دەست ئەوە نیە دوای ئەوە هەموە دزی و گەندەڵیەی عەلمانیەکانی تورکیا ئێستا ئیسلامیەکان حوکم دەکەن کە لە هاتنە سەر دەسەڵاتی ئەم ئیسلامیانە کێشەی کورد لە تورکیا بەرەوپێش چوونی بە خۆوە بینیوەو دەرگای گفتووگۆ بە ڕوویاندا کراوەتەوە کە ئەمە قسەی تازەی عبداڵڵە ئۆجەلانە ئەوەنیە خۆپیشاندانەکانی جیهان سەرچاوەکانی لە مزگەوتەکانەوەیە ئەوەنیە ئەو ڕۆژەی جومعە بێت دەسەڵات دەلەرزێت ئەوەنیە دەنگی خۆپیشاندەرەکان هەمووی تەکبیرواڵڵە اکبرن تازە بە تازە ئەم دەسەڵاتە کۆنەی لای خۆمان دەیەوێت لە ڕێی هەندێ کۆڵکە نوسەرو مەلای بێ کەڵکەوە لەو خەڵکە بگەیەنن کە ئەمانە خەتەرن دەی ئێمەی ئیسلامی بیست ساڵە خەتەرین ئەی ئێوەی عەلمانی بیست ساڵە چیتان کرد گەر دەڵێن شتمان کرد ئەی ئەوخەڵکە بۆ ڕژاوەتە سەر ئەو شەقامە ئایا ئەوانەش هەموی ئیسلامین یا زۆرێکیان کۆنە دۆستەکانی خۆتانن کە زوو چەندەها شانامەتان بە باڵایان دەخوێندەوە ئەمڕۆ بۆمەلەفەکانیان هەڵدەدەنەوە کەواتە ئێوە فێرن بەس توهمەو درۆ ببەخشنەوە خۆ پەتی درۆش کورتە ئێوە نەبوون لە ساڵەکانی نەوەتدا دەتانوت بە خەڵکی هەڵبجە بۆیە خزمەتان ناکەین چوونکە ئیسلامیەکان ناهێڵن ئەی ئەوە چەند ساڵە بە قسەی خۆتان ئیسلامیەکانتان لەوناوچە بەدەرنان ئەی بۆ ئێستا خزمەت ناکەن ئێستاش ئیسلامیەکانی لێیە وەک نوسەرێکی قوڕمیش کراو لە کوردساتدا ئەمەی دووبارە دەکردەوە ئەوخەڵکەی لە هەڵەبجە دێتە سەر جادە دژی کێ دێت ئیسلامیەکان یا دەسەڵات داوای خزمەت لە کێ دەکەن ئیسلامیەکان یا دەسەڵات دەڵێن کێ گەندەڵەئیسلامیەکان یا دەسەڵات دروستکردنی سیناریۆو کوشتنی خەڵکی بێتاوان کێ دەیکات ئیسلامیەکان یا دەسەڵات وەک سیناریۆی کوشتنی پێنج کەسی بێتاوان بە ناوی تیرۆرەوە باشە گەر دەسەڵات خزمەت بکات و چاکسازی بکات پێویستی بە دەنگی تەزویر دەبێت بێگوومان نەخێر چوونکە ئەوکات ئەو خەڵکە دەنگ بەو کەسە دەدەن کە خزمەتی کردون نەک دزی لێکردون بۆیە لە هەر هەڵبژاردنێکا دەسەڵات تەزویر نەکات فەوتاوە ئیسلامیەکان داوا ناکەن لەم دەسەڵاتە عەلمانیە ببن بە عمری کوڕی عبدالعزیز لە دادگەریدا بەڵکوو دەڵێن چاوێک لە گاندی و ماندێلا بکەن با دوای خۆیشتان خەڵکی فرمێسکی غەمباریتان بۆ بڕێژن نەک فرمێسکی خۆشی.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
دیمكراسی له ئیسلام و برنامه‌ی خوای تعالی و حوكمه‌كانی جیه ؟...............................................................................................
دیموکراسی ماموستا عبدالحمید عالی1
............................................................................
دیموکراسی ماموستا عبدالحمید عالی2
__________________________________________________________________________
دوای ئه‌وه‌ی جه‌ن بابه‌تێ و به‌ڵگه‌یه‌كان هێنا له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه دیمكراسی جیه له كاتێكدا ئه‌م سه‌ركردانه ئه‌ڵێن ئێمه علمانین به‌ڵام موسلمانین و باورمان به خوا هه‌یه ؟یا ئایه ئه‌م حوكامانه كافر ده‌بن به حوكم كردنیان به برنامه‌ی علمانی و دیمكراسی ؟؟
باشه ئه‌ی حاكیمت جیه؟؟
واتای تەوحیدی حاكمییەت
نووسینى: شیخ أبو بصیر الطرطوسي
بەكورديكردنى: ئەبو ئەنەسی تەوحیدی
بسم الله الرحمن الرحیم
پرسیار:ئایا دەتوانی واتای تەوحیدی حاكمییەتم بۆ ڕوون بكەیتەوە، وام بۆ دەردەكەوێ وەكو ئەوەی نیوەی دووەمی تەوحیدی ئولوهیيەت بێت، هەروەكو من بیستوومە كە شێخ محمد بن إبراهیم مامۆستاى ابن باز ئەو خەڵكی فێری تەوحیدی حاكمییەت كردووە، لە پاشاندا ئەو وشەیە لەلایەن زۆرێك لە سەلەفییە سعودییەكان پشت گوێ خرا و، بە بیدعەیان دانا، جا ئایا ئەمە ڕاستە؟! پاشان ئایا دەتوانی ڕێنماییم بكەى بۆ كتیبێك كە باس لەو لایەنەی تەوحیدە بكات؟
وەڵام:الحمد لله رب العالمین.
تەوحیدی حاكمییەت واتە:بە تاك دانانی خوای پەروەردگار بە تاك و تەنها لە حوكم و یاساداناندا، چونكە خوای گەورە هەر خۆی فەرمانڕەوای دادوەرە، فەرمان و بڕیار هەر بۆ ئەوە، هیچ هاوبەشێكی نییە لە حوكم و یاسادانانیدا، هەروەكو چۆن خوای پەروەردگار هیچ هاوبەشێكی نییە لە دەستەڵات و هەڵسوڕاندنی كاروباری دروستكراوەكانیدا بەهەمان شێوەش هیچ هاوبەشێكی نییە لە حوكم و یاسادانانیدا.
هەروەكو خوای گەورە دەفەرمووێ:(إن الحكم إلا لله أمر ألا تعبدوا إلا إياه ذلك الدين القيم ولكن أكثر الناس لا يعلمون)یوسف:40. واتە:بێ گومان بڕیار تەنها بۆ خوایە فەرمانی داوە بێجگە لەو هیچ شتێ نەپەرستن ئەوەیە ئایینی ڕاستی دامەزراوی نەگۆڕ بەڵام زۆربەی خەڵكی نازانن.
وە دەفەرمووێ: (والله يحكم لا مُعقب لحكمة)الرعد 41:. واتە:خوا بەویستی خۆی بڕیار دەدات كەس ناتوانێ بڕیاری ئەو بگۆڕێ یا هەڵیوەشێنێتەوە.
وە دەفەرمووێ:(إن الله يحكم مايريد)المائدة:1. واتە:بەڕاستی خوا هەرچی بوێت بڕیاری بۆ دەدات.
وە دەفەرمووێ:(ولا یشرك فی حكمه أحدا)الكهف: 26.واتە:كەسیش ناكات بە هاوبەشی خۆی لە فەرمانی دا.
وە دەفەرمووێ:(أفحكم الجاهلية يبغون ومن أحسن من الله حكماً لقوم يوقنون)المائدة :. واتە:ئایا ئەوان داواى حوكمی نەفامی دەكەن؟ ئایا كێ حوكم و بڕیاری لەهی خوا جوان و چاكترە؟ لای كەسانێك كە بڕوای تەواویان هەیە.
وە دەفەرمووێ:(وما اختلفتم من شىء فحكمه إلى الله)الشورى:10. واتە:وەهەرشتێك كە تێیدا جیاوازبوون ئەوە بڕیارەكەی بۆلای خوا دەگەڕێتەوە.
وە دەفەرمووێ:(وإن أطعتموهم إنكم لمُشركون)الأنعام:121. واتە:جا ئەگەر بە گوێیان بكەن ئەوە بێگومان لە هاوبەش دانەران دەبن.
جگە لەمانەش ئایەتی ڕوون و ئاشكرا و موحكەمی تر زۆرن كەوا ئاماژەیان كردووە بۆ ئەو جۆرە یەكخواپەرستییە، كە باوەڕی هیچ كەسێك دروست نابێ و بوونی نییە ئیللا بەهۆی ئەم جۆرە یەكخواپەرستییە نەبێ.
وە لەفەرموودەیەكی(صحیح)دا هاتووە لە پێغەمبەرەوە(صلی الله علیه وسلم)كە دەفەرمووێ:(إن الله هو الحَكم، وإليه الحكم)واتە:بەڕاستی خوای گەورە خۆی فەرمانڕەوایە و، حوكمیش هەر بۆلای ئەو دەگەڕێتەوە.
بەڵام ئایا ئەم جۆرە تەوحیدە غەیری تەوحیدی ئولوهییەتە، یاخود نیوەكەی تریەتی؟
دەڵێم:نەخێر بەشێكی تر نییە جیاوازبێت لە تەوحیدی ئولوهییەت، بەڵكو دەچێتە ناو تەوحیدی ئولوهییەتەوە، وە هێندێكی دەچێتە ناو تەوحیدی ربوبييەت و، هێندێكیش دەچێتە ناو تەوحیدی ئەسماء و سفەتەكانى خواوە...بەڵام كاتێك شیرك زۆر بوو لەناو ئومەتدا لەلایەن حوكمكردن بە غەیری قوڕئان و، حوكم بردن بۆلای یاسا و دەستوری كوفر و تاغوووت...پێویست بوو ئاماژەبكرێ بۆ ئەو جۆرە یەكخواپەرستییە گرنگە و، بەتەنها باسكردنی، ئەمەش بۆ سەرنج ڕاكێشان و ئاگاداركردنەوە خەڵكی لە گرنگییەكەی، وە ئەوان بەبێ ئەو جۆرە یەكخواپەرستییە تەوحیدی ئولوهەتییان لە خۆیاندا نەهێناوەتە جێ بەو شێوەی كە گونجاو و پێویستە.
نموونەى ئەوەش، ئەوەیە خەڵكانێك دەبینی هاوبەشییان بۆ خوا بڕیارداوە لەلایەنی گویڕایەڵیكردنیان بۆ غەیری خوا، تۆش پێيان دەڵێی:پێویستە لەسەرتان خوای گەورە بەتاك دابنێن لە گوێڕایەڵیيكردندا و، گویڕایەڵی هیچ كەس نەكەن لەبەر خودی خۆی تەنها خوا نەبێ...ئەم قسەیەت ڕاست و دروستە، دروست نییە نكووڵیت لێ بكرێ یاخود پێت بگوترێ تۆ تەوحیدێكت هێناوە جگە لە تەوحیدی ئولوهییەت!
بەهەمان شێوە كاتێك دەبینی خەڵكانێك لەگەڵ خوا چەند هاوبەشێكی تریان بۆ خوا داناوە لەلایەنی خۆشەویستی و دۆستایەتی و دوژمنایەتییە وە...بۆیە لەوكاتەدا دەبینی ناچاری ئاماژە بكەی بۆ یەكخواپەرستی لە خۆشەویستیدا(توحید المحبة)، وە خۆشەویستراو لەبەر خودی خۆی تەنها خوای گەورەیە...بەڵام ئەم تەوحیدە تەوحیدێكی نوێ نییە جیاوازبێت لە تەوحیدی ئولوهییەت، هەروەكو ئەو قسەیەت:یەكخواپەرستی لە خۆشەویستیدا شتێكی داهێنراو وبیدعە نییە بەهیچ شێوەیەك.
بەهەمان شێوە ئەگەر كەسێكت دیت هاوبەشی بۆ خوا بڕیاردەدا لەلایەنی پاڕانەوە و هانابردنەوە...ئەوە پێی دەڵێی:پێویستە لەسەرت خوا بەتاك بپەرستی لە پاڕانەوە وداوالێكردن دا...وە ئەمەش بەشێكی تر نییە جیاواز بێت لە تەوحیدی ئولوهییەت، بەڵكو پێویستی وناچاری هێندێك جار وادەخوازێ كە بەتەنها باسی بكەی كاتێك دەبینی خەڵكی تووشی شیرك بووینە لەو لایەنەوە.
هیچ یەكێك نە لە پێشینەكان و نەلە دووایینەكانیش نییە بڵێت، تەوحیدی حاكمییەت بریتییە لە تەوحیدێكی سەربەخۆ یاخود بەشی چوارەمە لە بەشەكانی تەوحید، بەڵام هەموویان دەیخەنە ناو تەوحیدی ئولوهییەتەوە، هەشیانە دەیخاتە ناو جۆرەكانی تری تەوحیدەوە هەروەكو پێشتر باسمان كرد، وە بەتەنها باسی دەكەن لەبەر گرنگییەكەی و ڕاكێشانی سەرنج بۆ ئەم جۆرە تەوحیدەی كەوا نزیكە دروشمەكانی بكوژێتەوە!ئەگەر ئەمەت زانی...ئەوكاتی دەزانی كە ئەو هێرشەی موخالیفەكان دەیكەنە سەر ئەو جۆرە تەوحیدە هیچ پاساوێكیان نییە جگە لەوە نەبێ كە دەیانەوێ لە گرنگی ئەم جۆرە تەوحیدە كەم بكەنەوە و، وە هەروەها بۆ ئەوەی پاساو بهێننەوە بۆ ئەو كەم تەرخەمییە بە مەبەستەی لەلایەن تاغووتەكانی حوكمەوە دەردەچێت لە نكووڵیيكردنی ئەو لایەنە گرنگەی تەوحید!
دەربارەی پرسیاركردنیشت لەو كتێبانەی كەوا باس لەو لایەنەی تەوحیدە دەكەن!
ئەوە گەلێك زۆرە، گرنگترین و بەرزترین و گەورەترینیان قوڕئانی پیرۆزە، پاشان كتێبەكانی سوننەتی پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم)، پاشان كتێبەكانی بیروباوەڕ وەكو كتێبەكانی ئیبن و تەیمییە و، ئیبن ولقەیم و، محمدی كوڕی عبدالوهاب و نەوەكانی، وە لەسەردەمییەكانیش كتێبەكانی سەیید قوطب وە بەتایبەتی كتێبە گەورەكەی(في ظلال القران)و(معالم في الطریق)و(خصائص التصور)و(مقومات التصور الإسلامي)...
وەهەروەها كتێبەكانی برای محمد قوطب، وە یەكێك لە كتێبە تایبەتەییەكان لەو بوارەدا كیتابی توحید الحاكمیة هی برامان شێخ ئەبو إیثار، وە هەروەها كتێب و پەیامەكانی برامان شێخ ئەبو محمد المقدسی.. وە ئەگەر ئاگاداری كتێب و توێژینەوەكانی ئێمەش بن ئەوە لە سوودی زیاتر بێ بەش نابن لەو لایەندا إن شا‌ء الله.
كتێبەكان زۆرن بەڵام كوان خوێنەر و كاركەرەكان؟!
((قال الشیخ المحدث محمد ناصر الدین الألباني في المجلد السادس من السلسلة الصحیحة عند حدیث رقم(2507):(من أصول الدعوة السلفیة أن الحاكمیة لله وحده)-زیادكراوە لە لایەن وەرگێڕەوە-)).
وه بۆ زانیاریی زیاتر له‌سه‌ر حكم نه‌كردن به قورئان (ومن لم یحكم بما انزل الله)
ئه‌توانی گۆی له‌م زنجیره وتاره بگری كه له‌م لینكه‌ی خواره‌وه‌یه :-
__________________________________________________________________________
ده كه‌واته ئه‌مانه طاغوتن علمانین نه‌ك موسڵمان
گورگن له به‌رگی مه‌ردا
ئایه طاغوت چیه یا واتای طاغوت چیه ؟
وەرگێڕان و ئامادەکردنی: ڕێبازعبدالله
طاغوت :- وشەیەکی گشتی یە هەموو ( پەرستراوێك ) دەگرێتەوە جگە لەخوا، پەرستراوەکە ڕازی بێت بە پەرستن و گوێ ڕایەڵی شوێن کەوتوانی, لەفەرمانەکانی { نەگونجاو } لەگەڵ فەرمانی خواو پێغەمبەرەکەیدا ؛ صل الله علیه وسلم ؛ ئەوە طاغوتە .
محمد بن عبد الوهاب - مجمعة التوحید – ص٩
جۆرەکانی طاغوت کە دەپەرسترێن لەخوار خواوە:-
پاش پێناسەکەی سەرەوە دەربارەی ووشەی ( طاغوت ) ، وئەوانەی پێناسەی تاغوت دەیان گرێتەوە_ پێویستە جۆرەکانی طاغوت بناسین ( ئەوانەی لەم ڕۆژگارەی ئێستادا وەك پەرستراو دەپەرسترێن). بەشێوەیەکی فراوان _ بۆ ئەوەی ئاگاداریان بین و هەڵوێستی شەرعیمان ڕوون بێت بەرامبەریان .
دەست پێدەکەین بەسەری زلی طاغوتەکان و سەر کردە گەورەکەیان :-
١- شەیطان
٢- هەواو هەوەس
٣- ساحر .
٤- کاهن .
{خەت کێش و فوو کەر بەدەزوودا}
٥- فەرمان ڕەوایەك کە فەرمان و دەسەڵات داری بکات بەبەرنامەیەك بێ لەو فەرمانەی خوا کە دای بەزاندوە.
٦- یاسا دانەرانی جگە لەخوا و، لەخوار خواوە .
٧- خودی ئەو (یاسا)یانە خۆیان .
٨- خودی هەموو خۆش ویستراوێك جگە لە ( الله) .
٩~خودی شوێن کەوتوەکان جگە لە ( الله ) .
١٠~نیشتیمان و نیشتیمان چێتی .
١١- نەتەوە و نەتەوە چێتی .
١٢- گەل .
١٣- هەندێ حاڵەتی زۆرینە، لەپرس و ڕاوێژدا .
١٤- ئەنجوومەنەکان ( ئەنجوومەنی گەل ) .
١٥- ئەنجومەنی نەتەوە یەکگرتوەکان .
١٦- هەندێ شێوەی حیزبایەتی .
١٧- هەر پەرستراوێکی دی لەبت ،بەرد، ئاژەڵ،گۆڕ . . هتد
١٨- دیموکراسی .
١٩- مانا زەرق و بەرقەکانی مرۆڤایەتی ، یاساکانی مافی مرۆڤ
٢٠- هەموو پەرستراوێك جگە لەخوا .
کافر بوون بەطاغوتەکان مەرجی تەواێتی ئیمانە
بزانە گەورەترین پایەی ئیسلام کە پێغەمبەر ؛ صل الله علیه وسلم ؛ هێناویەتی بریتیە لە ئیمان بە { بەخوا} تەنها ( الله ) و کافر بوون و بێباوەڕ بوون بە طاغوت . ئەمەیە مەبەستی پەیامبەران و پەیامەکانیان بەدرێژای مێژووی مرۆڤایەتی _ پێشترین کارە کەبەندە بەرامبەر بە پەروەردگاری پێویستە ئەنجامی بدات ، پێش هەموو پایەکانی تری ئیسلامەتی { نوێژ، ڕوژو، زەکات، حج } هیچ ئیمان و باوەڕێک دروست و تەواو نابێت مەگەر (الا ) پاش کافر بوون بەهەمو جۆرەکانی طاغوت ، وەهیچ کردەوەو پەرستشێك وەر ناگیرێ مەگەر (الا) دوای کافر بوون بە هەموو جۆرەکانی طاغوت ، هیچ خوێنێك حەرام نابێت مەگەر ( الا) پاش کافر بوون بەطاغوت .
و بەڵگەش .. فەرمایشتی پەروەردگار :--
١- (وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّـهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ) النحل- ٣٦
(سوێند به خوا بێگومان ئێمه له ناو هه ر گه ل و نه ته وه یه کدا پێغه مبه رێکمان ڕه وانه کردووه و پێمان ڕاگه یاندووه که پێیان بڵێت: ته نها خوا بپه رستن، خۆتان دووره په رێز بگرن له هه موو په رستراوێکی تر)
٢- {اللَّـهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } البقرة_٢٥٧
(خوا پشت و په‌نا و خاوه‌نی ئه‌و که‌سانه‌یه باوه‌ڕیان هێناوه، له تاریکاییه‌کانی (گومان و سته‌م) ده‌ریان ده‌هێنێت و ده‌یانبات به‌ره‌و نوورو ڕووناکی، ئه‌وانه‌ش که ڕێبازی کوفریان گرتۆته‌به‌ر، یارمه‌تی ده‌ره‌کانیان ته‌نها ـ تاغوته‌کانه، له نوورو ڕووناکی ده‌ریان ده‌هێنن و به‌ره‌و تاریکاییه‌کان ده‌یانبه‌ن، ئا ئه‌وانه نیشته‌جێی ناو ئاگری دۆزه‌خن و بۆ هه‌میشه تیایدا ده‌مێننه‌وه) .
٣- لایجتمع الایمان والکفر فی قلب واحد . (لەدڵێکدا ئیمان و کوفر پێکەوە کۆنابنەوە)
جایا ئیمان بەخواو کوفر بەطاغوت پێشی دەکەوێت، یا ئیمان بەطاغوت و کافر بوون بەخوای تاك و تەنها .
ئەگەری پێکەوە کۆبوونەوەیان وەك : هەر شتێك و پێچەوانەکەیەتی لەیەك کاتدا، کەناگونجێ
نیشانەکانی کافر بوون بەطاغوت
پاش ئەوەی زانیت کەپێویستە لەسەرت کوفر بەطاغوت، ئیمان تەواو دامەزراو نابێت مەگەر(الا) پاش بە کافر بوون بەطاغوتەکان، پێویستە لەسەرت بزانیت نیشانەکەی کافر بوون بەطاغوت چیە، بۆ ئەوەی لەژیانی ڕۆژانەتدا بەکرداری جێ بەجێ یان بکەیت، بۆئەوەی تەنها درووشم و قسەی بێ کردار نەبێت .
گوفتاری بێ کردار نەبێت ( كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّـهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ ) الصف _٣
خه‌شم و ڕقێکی گه‌وره‌یه لای خوا ئه‌وه‌ی که ده‌یڵێن و نایکه‌ن
نیشانەکانی کافر بوون بەطاغوت
١- کافر بیت بەهەموو طاغوتەکان .
بەڵگەش فەرمایشتی خوای گەورە : { بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيم قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ ﴿١﴾ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿٢﴾ وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿٣﴾ وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ ﴿٤﴾ وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿٥﴾ لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ﴿٦﴾} سورة_ الکافرون . { (ئه ی محمد (صلی الله علیه وسلم) بڵێ: ئه ی کۆمه ڵی بێ باوه ڕ و خوانه ناسان.
(1) من هه رگیز ئه و شتانه ی که ئێوه ده یپه رستن نایپه رستم (چونکه من خواپه رستم). (2) ئێوه ش دیاره ئه وه ی من ده یپه رستم نای په رستن (چونکه بت په رستن).
(3) ئه وه ی ئێوه په رستوتانه من هیچ کات نایپه رستم.
(4) ئێوه ش، ئه و زاته ی من ده یپه رستم نای په رستن.
(5) که واته دینی خۆتان بۆ خۆتان و دینی خۆم بۆ خۆم.
پێویستە بەنیشانەکانی خۆیان وتوێژیان لەگەڵ بکرێت کە کفرە .
٢- دژایەتی کردنیان رق لێبونیان وبەری بوون لێیان، ولەپەرستراوەکانیان کەلەخواور خواوەن .
وبەڵگەش فەرمایشتی خوای گەورە :-- {قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا بِاللَّـهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّـهِ مِن شَيْءٍ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ ﴿٤﴾ رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلَّذِينَ كَفَرُوا وَاغْفِرْ لَنَا رَبَّنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿٥﴾} الممتحنة
(ئه ی ئیمانداران، به ڕاستی له ئیبراهیم و ئه وانه ی که له گه ڵیدا بوون نموونه یه کی چاکتان خراوه ته به رچاو، کاتێك که به قه ومه که ی خۆیانیان وت: دوای ساڵه ها بانگه واز، ئێمه به رین له ئێوه و له و شتانه ش که له جیاتی خوا ده یپه رستن، ئێمه باوه ڕمان به و د ین و ئاینه ی ئێوه نیه ، ئیتر دوژمنایه تی و ڕقه به رایه تی له نێوانماندا به رپا بووه تا ئه و کاته ی که باوه ڕ به خوای تاك و ته نها ده هێنن، جگه له و به ڵێنه ی ئیبراهیم دای به باوکی و وتی: بێگومان داوای لێخۆشبوونت بۆ ده که م، ده سه ڵاتی خوایشم نیه ئه گه ر کاره ساتێكت به سه ر بهێنێت، ئینجا وتی: په روه ردگارا، هه ر پشتمان به تۆ به ستووه و هه ر بۆ لای تۆش گه ڕاوینه ته وه ، سه ره نجامیش هه ر بۆ لای تۆیه) .
وە بەڵگەیەکی تر:-- {وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ إِنَّنِي بَرَاءٌ مِّمَّا تَعْبُدُونَ ﴿٢٦﴾ إِلَّا الَّذِي فَطَرَنِي فَإِنَّهُ سَيَهْدِينِ ﴿٢٧﴾} الزخرف
(ئه و کاته بیهێنه وه یاد که ئیبراهیم به باوکی و هۆزه که ی خۆی وت: به ڕاستی من دووره په رێزم له و شتانه ی که ئێوه ده یپه رستن .. .. جگه له‌و زاته‌ی که دروستی کردووم، هه‌ر ئه‌ویش ڕێنموویم ده‌کات و ده‌مخاته سه‌ر ڕێگه‌ی ڕاست و دروست)
٣- کافر بوون بە جۆرەکانی طاغوت، بریتیە لە دوور کەوتنەوە لێان و دابڕان و تێکەڵ نەبوونیان، وبەڵگەش فەرمایشتی خوای گەورە {وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَن يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّـهِ لَهُمُ الْبُشْرَىٰ فَبَشِّرْ عِبَادِ ﴿١٧﴾} الزمر
(جا ئه وانه ی که خۆیان دووره په رێز گرتووه له هه موو ئه و شتانه ی خه ڵکی ده یپه رستن، جگه له خوای په روه ردگار و به ته وبه و په شیمانیه وه گه ڕاونه ته وه بۆ لای خوا، مژده ی سه رکه وتن و سه رفرازی و به خته وه ری و کامه رانی بۆ ئه وانه یه ، ده مژده بده به و به ندانەم....)
وە بەڵگەیەکی تر {وَأَعْتَزِلُكُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ وَأَدْعُو رَبِّي عَسَىٰ أَلَّا أَكُونَ بِدُعَاءِ رَبِّي شَقِيًّا ﴿٤٨﴾ فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَكُلًّا جَعَلْنَا نَبِيًّا ﴿٤٩﴾} مریم
( وا من دوور ده که ومه وه و که نارگیری ده که م، له ئێوه و له و شتانه ی که له جیاتی خوا ده یپه رستن، من ته نها هاناو هاوار بۆ په روه ردگارم ده به م و هه ر ئه و ده په رستم، ئومێده وارم که په روه ردگارم نائومێد و ڕه نجه ڕۆم نه کات و دوعاو نزاو په رستنم لێ وه ربگرێت.
جا کاتێک ئیبراهیم ڕۆیشت و دوور که‌وته‌وه له‌و خه‌ڵکه گومڕایه و له‌و شتانه‌ی که له جیاتی خوا ده‌یانپه‌رست، ئێمه ئیسحاقمان پێبه‌خشی و به ئیسحاقیش، یه‌عقوبمان به‌خشی، هه‌ریه‌ک له‌وانیشمان کرده پێغه‌مبه‌ر )
( وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّـهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ) النحل_٣٦
(سوێند به خوا بێگومان ئێمه له ناو هه ر گه ل و نه ته وه یه کدا پێغه مبه رێکمان ڕه وانه کردووه و پێمان ڕاگه یاندووه که پێیان بڵێت: ته نها خوا بپه رستن، خۆتان دووره په رێز بگرن له هه موو په رستراوێکی تر)
٤- توند و تیژبیت بەرامبەریان
وەبەڵگەش فەرمایشتی خوای گەورە
{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّـهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ ﴿١٢٣﴾} التوبة
ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه بجه‌نگن دژی ئه‌و بێ باوه‌ڕانه‌ی که‌لێتان نزیک ده‌بنه‌وه به‌ده‌وروبه‌رتاندا (نیازی شه‌ڕ فرۆشتنیان هه‌یه) و باتوندو تیژی و هێزو تواناتان تیادا به‌دی بکه‌ن، بشزانن به‌ڕاستی خوا یارو یاوه‌ری پارێزکارانه.
وە بەڵگەیەکی تر:
{ مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّـهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ } الفتح _٢٩
{ محمد (صلى الله عليه وسلم) ڕه‌وانه‌کراوی خوایه، ئه‌وانه‌ش که‌له‌خزمه‌تیدان و شوێنی که‌وتوون توند و تیژن به‌رامبه‌ر بێ باوه‌ڕان و به‌به‌زه‌یی و میهره‌بانن له‌نێوان خۆیاندا }
٥- جیهاد و قیتالیان بەرامبەر بکەیت کاتێ کەتواناهەبوو .
بەبەڵگەی { وَإِن نَّكَثُوا أَيْمَانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنتَهُونَ ﴿١٢﴾ } التوبة
{ خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌وانه په‌یمانه‌کانیان بشکێنن له‌دوای به‌ستنی و گاڵته‌و تانه‌وته‌شه‌ریان له ئاین و به‌رنامه‌که‌تان ده‌دا، ئه‌وه بجه‌نگن دژی (سه‌رانی کوفر)، به‌ڕاستی ئه‌وان هیچ په‌یمانێکیان نیه، بۆ ئه‌وه‌ی کۆڵ بده‌ن و واز له بێ باوه‌ڕی خۆیان بهێنن }
سەرانی کوفر طاغوتەکانن
وە بەڵگەیەکی دی :-
{ قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّـهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَيَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُّؤْمِنِينَ ﴿١٤﴾} التوبة
(ئه‌ی ئیمانداران بجه‌نگن دژی بێ باوه‌ڕان، ئه‌وه خوایه که به‌ده‌ستی ئێوه سزایان ده‌دات و سه‌رشۆڕو خه‌جاڵه‌تیان ده‌کات و ئێوه به‌سه‌ریاندا سه‌ر ده‌خات سینه‌ی گرۆی ئیماندارانیش گوشادو ئاسووده ده‌کات و دڵ و ده‌روونیان ساڕێژ ده‌کات (چونکه کاتی خۆی کافره‌کانی مه‌ککه زۆر ئازارو ئه‌شکه‌نجه‌ی ئیماندارانیان ده‌داو بێ به‌زه‌ییانه هه‌ندێکیان لێ شه‌هید کردن)
------------------------------------------------
لەتەفسیری ئەم ئایەتەشدا وَلاَ تَرْكَنُواْ إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ اللّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لاَ تُنصَرُونَ
ابن عباس دەفەرموێت : (ولاترکنوا )واتە (ولا تمیلوا)
واتا و مەبەست بەوەیە کە خۆشتان نەوێت هاوکاریان نەکەن نزیکیان نەکەونەوە نەچنە ژێر سایە و سێبەریان .
وە ئیمام نەوەویش لەباسی _ولا تمیلوا_ کە وتمان ابن عباس دەفەرموێت خۆشتان نەوێت و هاوکاریان نەکەن . دەفەرموێت : ئەم خۆش و یستن و هاوکاری کردنە بریتیە لەوەی کە ئەگەر بێت و هەر کەسێك یارمەتیەکی بچوکیان بدات ، ئامێرێک بداتە دەستیانەوە ، لاپەڕەیەك نوسراوێک بدات بەدەستیانەوە بەمە ببێتە هاوکار و بەڕێوەبەری بەرنامەیان و سەرخستنیان .. واتە بچوکترین شتیشیان بۆ بکات ئەوە مەیل ی هەبووە بۆیان و هاوکاری کردوون .
وابن مسعودیش لە تەفسیری { جاهد الکفار والمنافقین} دەفەرموێت : بەدەستت ئەگەر نەتتوانی بەزمان ئەگەر نەتوانی بە دڵ ،جیهادی کافر و مونافیقان بکەیت( طاغوتەکان ) ، و دەبێت بەڕوویەکی گرژ و توڕەوە لێیان بڕوانیت و لەگەڵیان ڕووبەڕوو ببیتەوە .
مجموعة التوحید رسالة وثائق عری الایمان _ لشیخ سلیمان آل الشیخ *~
نووسینی: شێخ أبو محمدالمقدسی
وەرگێڕانی: مەبەست شارباژێڕی
پێشەكی وەرگێڕ :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
ان الحمدلله نحمده، ونستعينه ونستغفره، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سيئات أعمالنا, من يهده الله فلا مضل له، ومن يضلل فلا هادي له، أشهد أن لا اله الا الله وحده لا شريك له، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله.
[وأشهد أن محمدا عبده ورسوله.يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلا تَمُوتُنَّ إِلا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ] (آل عمران: 102)
[يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالأرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا] ( النساء:1)
[يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلا سَدِيدًا (٧٠) يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا (٧١) ] (الأحزاب: 70-71)
أما بعد : فان أصدق الحديث كتاب الله وخير الهدي هدي محمد (صلی الله علیه وسلم), وشر الامور محدثاتها، وكل محدثة بدعة, وكل بدعة ضلالة, وكل ضلالة في النار.
ئێمەی موسڵمان لەسەردەمێكدا دەژین كە پڕییەتی لە گێژاوی فریودان و هەڵخەڵەتاندن و درۆو دووڕویی، نەیارانی ئەم پەیامەش وەك جاڵجاڵۆكە چەندین كەسیان خستۆتە ناو تۆڕی پڕ لە فێڵ و بێ ئابڕویی خۆیانەوە. ئێمەش هێندە دوورین لە سەردەمی زێڕینی نبوەت و خیلافەت تەواو شەیدای دەركەوتنی ئەو گزنگە زێڕینەین كە لێیان كردووین بەسەراب و هەر دەڕۆین و لەجێگای خۆمانین.
ئەبینین لەناو جەستەی ووڵاتانی موسڵماناندا كۆمەڵێك گاغوتی فەرمان ڕەوا بوونەتە مێروو, ڕۆژ بەڕۆژ لەو جەستەیە دەخۆن، بەبێ ڕازی بوونی خەڵكانی بەش مەینەت و چەوساوە خۆیان كردۆتە پێشەواو خەڵكی بۆ مەرامی گڵاویان بەكاردێنن و بەردەوام لەكاركردندان بۆ دوور خستنەوەی شەریعەتی پاكی ئیسلام لە شانۆی ژیان و هاوردەكردنی بیروبۆچوونی بێگانەو ئاكارو ڕەوشتی ڕزیوی پڕ لە شەرمەزاریو دانانی لەشوێنی پەیامە جوانەكەی پەروەردگار.
بەڵام ئەوەی لەم دەردە كوشندەترە ئەوەیە كە هەندێك موسڵمانی ساویلكەو هەرزە لەزانست و تێگەیشتندا لەجیاتی بەرپاكردنی جیهادو بەگژاچوونەوەی ئەو كاربەدەستانە بانگەشەی ئەوە دەكەن كە چوونە ناو ئەو تۆڕی جاڵجاڵۆكەو گێژاوە سەختەو حكومەت و وەزیفەتەكەی زەروورەتێكی سەردەمە؟؟!
بەجۆرێك یەكێك لەو هەڵخەڵەتاوانە ووتبوی: خوا پاروویەكی چەوری داوە (بەهۆی ئەم وەزارەت و وەزیفەیەوە) هەندێ موسڵمانی هەڵەشە نایەڵن بەئیسراحەت بیخۆین...؟؟
كەئەو پارەیەش ئەوان لەگیرفانی دەنێن هەمووی لەسەر خوێن و ڕەنجی ئەو شەهیدانەیە كە دژ بە گاغوتان جەنگاون و شەهید بوون و كەس نیە ئاوڕ بداتەوە بەلای ماڵ و منداڵیاندا. ئەوەش ببینە كێ لەجێی ئەوانە, كورد ووتەنی: (كێ كردیو كێ خواردی)!!
زۆر كەسی شاگردیشیان نوزەیەكی ناڕەزایی لێ دەرنایەت و بەبیانووی (ئەوان لە ئێمە باشترن) لێدەخوڕن.
كە دیارە ئەم كەسە خەساوە دنیا ویستانە بێئاگان لە بەرنامەی پەروەردگار كە پێویستی كردووە لەسەر موسڵمان كە خۆی دابڕنێت لە كافران و بەرنامە گەندەڵەكەیان و بەری بێت لێیان. لە خۆیان و ئەو گاغوتانەی كە دەیانپەرستن و بەرنامەی دەستكردیان بۆ دادەنێن..
موسڵمانی ئازیز:
ئەم نامیلكە وەرگێڕدراوەی بەردەستت دەرمانێكی بەهێزە بە ویستی خوای گەورە بۆ ساڕیژكردنی ئەم زامە بەسوێیانە، لە خوای گەورە داواكارم بیكاتە هۆی شیفای دەردەكانمان و كەمێك لەو بێئاگایییە بەئاگامان بێنێتەوە كە موسڵمانانی جیهانی تێكەوتووە (مەگەر كەسێك خوا ڕەحمی پێكردبێت), بەجۆرێك دەبینین كۆمەڵێك موسڵمان لە جێگەی بەرەنگاربوونەوەی كافران و دەرخستنی بەرائەت بەرامبەریان دەبینین لە بەرنامە بینراوو بیستراوەكانیانەوە زۆر بێشەرمانە بەو پەڕی ڕەهایی دەڵێن: (لەدانیشتنێكی دۆستانەدا .....)یان (باسی پەیوەندی نێوانیان كرا.....) یان (برا عەلمانیەكان یان شوعیەكان ....یان مەسیحییەكان.....), لە كاتێكدا ئەو تۆڕەی ئەوان خۆیانی پێدا دەكێشن هەرجاڵجاڵۆكەیەو نەبۆتە هەنگ.!! تاوەكو بەو جۆرە بەگوڵزارەوە بەرەو پیری بڕۆن، وەئەوان هەر لەو دیوی بازنە پرشنگدارەكەی ئیسلامەوەن و هیچ تاكێكی خاوەن عیلم گومانی نیە لە بێباوەڕییان...ئیتر چۆن دۆستایەتیان لەگەڵ دەكرێت.
نەك هەر ئەوەندەش لەوە زیاتر هەندی موسڵمانی باوەڕ لاوازو دونیاویست بە بەهانەی كاسبی نەبوون و مەعیشەت نەڕۆیشتن خۆی دەكات بەنێچیرێكی قەڵەوی ئەو تۆڕەی كە باسمان كرد. یان خۆی دەكات بە پەیژەو بێباوەڕان پیایدا سەردەكەون بۆ لەجێ دانانی بەرنامە ڕزیوەكانیان لە بری حوكمی خوای گەورە. دەبینی خۆیان هەڵدەدەنە ناویان و دەبنە(كلب الدولە...)و كاسەلێس یان جاسوس و خۆفرۆش یان پۆلیس یان جەندرمەو ئاسایش و......هتد) بۆیان.
لەبەر ئەوە بەپێویستم زانی هەڵسم بە وەرگێڕانی ئەم نامیلكەیە كە بە ناوی (المصابیح المنیرە فی الرد علی أسئلە أهل إلجزیرە) وەیە بەڵام تەنها ناونیشانەیەكەیم گۆڕی بۆ زیاتر تێگەیشتن لە مەبەستەكەیو ناوەڕۆكەكەیم بە بێ دەستكاری هێشتەوە مەگەر تێبینییەكی پێویستم دابێت لەسەری ئەویش لەناو دووكەواندای ئاوها:{ } دامناوە تابزانرێ قسەی نووسەر نیە..
كە شایەنی باس و ووتنە نووسەرەكەی شێخ أبومحمد مقدسییە كە یەكێكە لە كەڵەپیاوە هەق بێژەرەكانی ئەم سەردەمەو ئێستا لە بەندیخانەدایەو لەلایەن گاغوتەكانی سەردەمەوە دەست بەسەر كراوە. خوای گەورە لەو ناڕەحەتییە ڕزگاری بكات.. لە كاتێكدا زۆر بەناو پێشەواو عەمامە چڵكن هەن (بەلعەم)ئاسا لە كەناڵەكانی كوفرەوە شاباش بە شانی سەركردە ملهوڕەكاندا لێ دەدەن و پاداشت دەكرێن...
لـــەكۆتایدا دەڵیم: خوای گەورە لە خەوی خەفڵەت و تۆڕی جاڵجاڵۆكەكان بەئاگامان بێنێتەوەو بەو باوكە دڵسۆزە بزربووەی كە(خەلیفە)یە شادمان بكاتەوە. وەجارێكی تر خیلافەتی ئیسلامی بگەڕێنێتەوە بۆمان.. وە ئەو غیرەتەمان بداتێ كە دای بەپێشینی ئەم ئوممەتە تا بەدەستی بەدەست نوێژی خۆمان خوا نەناس و چڵكاوخۆران نەهێلین و وڵاتیان لێ پاك بكەینەوە.
آمـــــــین
سلێمانی 1421كۆچی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
ان الحمدلله نحمده، ونستعينه ونستغفره، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سيئات أعمالنا, من يهده الله فلا مضل له، ومن يضلل فلا هادي له، أشهد أن لا اله الا الله وحده لا شريك له، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله
دامەزراوەی (النور) بۆ ڕاگەیاندنی ئیسلامی لە دانیمارك شادمانە كە ئەم بەرهەمە بخاتە بەردەستی خوێنەری ئازیز.
كە فتوایەكە سەبارەت بە كارو وەزیفە كردن لەناو حكومەتە گاغوتییەكاندا, لە ئامادەكردنی برای بەڕێز (أبی محمد المقدسی)، ئەمەش لەكاتێكدا كە بینیمان زۆرێك لەموسڵمانان بەعەوام و زانایانەوە ئینكاری ئەو عەمەلیاتە پاڵەوانیانە دەكەن كە برا موجاهیدەكانمان لەمیصرو جەزائیرو ئەو ووڵاتانەدا ئەنجامی دەدەن (كە طاغوتەكان دەستیان بەسەردا گرتووە) دژی ئەو حكومەتە هەڵگەڕاوانە.
ئێمەش وەك هەستانمان بە واجبی شەرعیو ئیقامە حوجە كردنی ئەو كەسانەی كە موخالەفەی ئەم ڕاستیانە دەكەن و بۆ چاو ڕۆشنكردنەوەی موسڵمانان بە نموونەی ئەم مەسەلانەی كە لەلای زۆربەیان شاردراوەتەوەو ڕاستیو ناڕاستی لێ تێكەڵاو بوووە. بە جۆرێك بووە بەو فیتنەو ئاشوبەی كە پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم)دەفەرمووێت: (ستكون فتن تدع الحلیم حیران). واتە: ڕۆژانێك دێت فیتنە بەجۆرێك دەبێت كەسی ژیرو بەسەلیقە سەرسام و ووڕ دەكات. ئا لەبەر ئەمە ئەم فتوایە بڵاودەكەینەوە.
داواكارین لەخوای گەورە كە بە هۆیەوە گوێی كەڕو چاوانی كوێرو دڵانی داپۆشراوو داخراو بكاتەوە. هەروەك دەپاڕێینەوە كە پاداشتی چاكەی نوسەرەكەیو هەموو ئەو كەسانەش بداتەوە كە یارمەتیدەربوون لە بڵاوكردنەوەیدا..
وأخر دعوانا أن الحمدلله رب العالمین
وصلی الله وسلم وبارك علی محمد وعلی الە وصحبە وسلم
بڵاوكەرەوە/ 23/شوال/1414ك
سم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله والصلاە والسلام علی رسول الله ومن والاه.....وبعد:
كۆمەڵە برایەك لە ئەهلی جەزیرە هەندێك پرسیاریان ئاراستە كردم كە بە كورتی ئەمانە بوون:
یەكەم: حوكمی كاركردن چییە لە وەزیفەكانی حكومەتە كافرەكاندا بە گشتی؟
دووەم: حوكمی بەشداری كردن چییە لە سوپاو پۆلیسی ئەو حكومەتانەدا ؟
سێ‌یەم: حوكمی هەستانەوە یان دەرچوون چییە لەگەڵ سوپاكانی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ پاراستنی ئاشتیو بنەبڕكردنی دووبەرەكی لە زۆرێك لە كەلێنەكانی جیهاندا؟
منیش شادومان بووم و سوپاس وستایشی خوای گەورەم كرد كە ئەو پرسیارانەم لەخەڵكی ئەو شوێنەوە ئاڕاستە دەكرێت, چونكە ئەوەی كە ئێمە لە بارەیانەوە شارەزاین ئەوەیە كە زۆربەی ئەو خەڵكە (مەگەر كەسانێك خوا ڕەحمی پێكردبێت و ئەوانیش زۆر كەمن) زۆربەیان نموونەی ئەم مەسەلانە باس ناكەن و بگرە تەنها بەباس كردنیشی هەڵدێن و ڕادەكەن و باس كردنی بە ڕیگای خەواریج و تەكفیرو شتی لەم بابەتە دەدەنە قەڵەم. بگرە هەندێكیان پێیان وایە كەوا ئەم مەسەلانە دڵ ڕق دەكات و هیچ ئامانجێكی نییە. كە لەڕاستیدا ئەو قسەیە بەتاڵترین بەتاڵە. چونكە ئەم باسانە پەیوەندی هەیە بەمیللەتی ئیبراهیمەوە(علیه الصلاە والسلام) وەپەیوەندی هەیە بە بەتینترین خاڵ و لایەنی دینەوە. وەهەرشتێكیش وابوو ئەوا لە بنچینەكانی میللەت و دینەو بنچینەی بانگەوازی پێغەمبەرانە (علیهم الصلاە والسلام).
وە بۆ وەڵامی ئەم پرسیارانەش پێویستە سەرەتا حاڵی ئەم حكومەتانەی كەوا چۆكیان لەسەر سنگی موسڵمانان داداوە ڕوون بكرێتەوە.
جا لە وەڵامدا بەكورتی پشت بەخوای گەورە دەڵێین:
چاك بزانە - خوای گەورە ڕەحمت پێبكات- كەوا ئەم حكومەتە زۆردارو خۆسەپێنەرانە خۆیان سەپاندووە بەسەر ماڵ و خانەی موسڵماناندا لەم ڕۆژگارەدا هیچ كەس گومانی نییە لە كافرێتییاندا. مەگەر كەسێك خوای گەورە بینینی داپۆشیبێت و كوێری كردبێت لە ئاستی نووری نیگا(وەحی)دا. چونكە كوفری ئەو حكومەتانە چەند ڕەنگ و شێوەیەكە لە زۆر ڕووەوە:
ئەوان كافردەبن: لەو ڕوانگەیەوە كەوا تەشریع و بەرنامەیەكیان داتاشیوە لەبەرامبەر تەشریعی خوای گەورەدا كە ئەمەش لە دەستوورە ناوخۆییو نێودەوڵەتیەكانیاندا دانیان پێدا ناوە, سا ئیتر لەسەر ئاستی ناوخۆیی بێت یان لەسەر ئاستی هەیئەتی نەتەوەكان بێت یان لەسەر ئاستی زانكۆ عەرەبیییەكان و لەم بابەتانە...
بە ئاشكرایی دانیان ناوە بەوەدا كە ئەوان مافی تەشریع و بەرنامەدانانیان هەیە, خۆیان و جێگرەكانیشیان, ئەمەش بڕیاری لەسەر دراوە لەماددە دەستورییە كوفریەكانیاندا. هیچ كەسێكیش موناقەشەی ڕاستێتی ئەمە ناكات مەگەر نەفامێك كە نەیزانێت یان خۆنەفام كەرێك نەیەوێت بیزانێت. خوای گەورە دەفەرمووێت: (يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ (٣٩)) یوسف /39
واتە: ئایا چەند خواگەلێكی جیاواز چاكە یان یەك پەرستراوی تاك و تەنیای پشت شكێن.
وە ئەوان كافردەبن: لەگوێ ڕایەڵی كردنیان بۆ بەرنامە دانەرەكانیان, سائیتر ناوخۆیی بن یان نێودەوڵەتی یان غەیری ئەوان, هەروەها ئەوانەش كافردەبن كە شوێن تەشریعە كوفرییەكانیان دەكەون, خوای گەورە دەفەرموێت: (أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ وَلَوْلا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ) الشورى/21.
واتە: یان چەند هاوبەشێكیان هەیە كە دین و بەرنامەیان بۆ داڕشتوون كە خوای گەورە ئیزنی پێ نەداوە.
وەدەفەرمووێت: ( إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَى لَهُمْ (٢٥) ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الأمْرِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرَارَهُمْ (٢٦) محمد/25-26
واتە: ئەو كەسانەی كەوا پشتیان هەڵكرد لەدین و هەڵگەڕانەوە دوای ئەوەی هیدایەتیان بۆ ڕوون كرایەوە شەیتان بۆی ڕازاندنەوەو مەغروری كردن و هەڵی خەڵەتاندن. ئەمەش لەبەرئەوەی كەوا ئەمان بەو كەسانەیان دەوت كە ڕقیان لەوەیە كە خوای گەورە ناردوویەتی: ئێمە لە هەندێك شتدا گوێڕایەڵیتان دەكەین.
دەی ئاخۆ حاڵی كەسانێك چۆن بێت كە پێیان دەڵێن گوێڕایەڵیتان دەكەین لە زۆرێك لەفەرمانەكانتاندا یان لەهەموو فەرمانەكانتاندا...؟؟؟
وەئەوان كافردەبن: لەڕوانگەی ئەوەوە كەوا دۆستایەتی كافران دەكەن لە گاورو هاوبەش پەیداكەرو هەڵگەڕاوەكان و بەرگریان لێدەكەن و بە سوپاو چەك و سامان و ئابوورییان سەریان دەخەن، بگرە چەندەها ڕِیكەوتننامەو پەیمانیان لەگەڵدا بەستوون لەسەر سەرخستن بەنەفس و سامان و زوبان و ئاسن و تەواوی دۆستایەتیان داونەتێ. خوای گەورە دەفەرموێت:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ) المائدة/ 51
واتە: هەركەسێك دۆستایەتیتان بكات و پشگیریان بكات لە ئێوە ئەوە ئەو كەسە لەوانە.
.jpg)
وە ئەوان كافر دەبن: لەو ڕوانگەیەوە كە شەڕ لەگەڵ دۆستانی خوای گەورە دەكەن و لایەنی موشریكەكان دەگرن و سەریان دەخەن، خوای گەورە دەفەرموێت: ( أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لإخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِنْ قُوتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ) الحشر/11
واتە: ئایا نابینیت ئەو دوو ڕووانە بە برا كافرەكانیان لە ئەهلی كیتاب (یەهودی بەنی نەزیر) دەڵێن: ئەگەر ئێوە دەرچن بۆ كوشتاری موسڵمانان ئێمەش دەردەچین لە گەڵتان و جگە لە ئێوە گوێڕایەڵی كەسی تر ناكەین و ئەگەر كوشتاریان كردن سەرتان دەخەین، خوای گەورەش شاهیدی دەدات كە لەو بەڵێنەیاندا درۆ دەكەن.
وەكافردەبن: لەو ڕووانگەیەوە كەوا حەرام حەڵاڵ دەكەن بەوەی بۆ خۆیان بە ڕەوای دەزانن و پارێزگاری دەكەن و حەرامەكە ئەنجام دەدەن، بۆ نموونە دروست كردنی دامەزراوەكانی (سوو خواردن)و خراپەكاری و داوێن پیسیو غەیری ئەمانە لە دامەزراوە حەرامەكان. خوای گەورە دەفەرمووێت: (إِنَّمَا النَّسِيءُ زِيَادَةٌ فِي الْكُفْرِ يُضَلُّ بِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُحِلُّونَهُ عَامًا وَيُحَرِّمُونَهُ عَامًا لِيُوَاطِئُوا عِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ فَيُحِلُّوا مَا حَرَّمَ اللَّهُ زُيِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمَالِهِمْ وَاللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ) التوبة/37
واتە: دواخستنی حەرامێتی مانگێكی حەرام (كە مانگە حەرامەكان ئەمانەن (ژوالعقدە ،ژوالحجە،المحرم، رجب) بۆ مانگێكی تر -بۆ ئەوەی شەڕی تێدا بكەن- زیادەیەكە لە كوفر چونكە حەڵاڵ كردنی حەرامێك و حەرام كردنی حەڵاڵێكی خوای گەورەیە. كە بەهۆیەوە كافرەكان گومڕادەبن بەسەر گومڕاییەكەیاندا بەجۆرێك ساڵێك (مانگە حەرامەكان)حەڵاڵ دەكەن و ساڵێك حەرامی دەكەن بۆ ئەوەی چوار مانگە حەرامەكە ڕێك بخەنەوەو موافەقەی بكەن, شەیتان كارە خراپەكانیانی ڕازاندەوە بۆیان و خوای گەورەش هیدایەتی گەلی كافران نادات.
وەكافردەبن: لەو ڕوانگەیەوە كەوا گاڵتە بەدین دەكەن و بوار بەو كەسانەش دەدەن كە گاڵتە دەكەن وپارێز گاریان دەكەن, وە قانوونی تەشریعی و یاسادانانیان بۆ داناون كە ئەم كارەیان بۆ حەڵاڵ كراوەو بواری پێدراوە سائیتر ئەم گاڵتە كردنەیان لەڕێگای ڕۆژنامەوە بێت یان ئێزگەی بینراوو بیستراو یان شتی تر. خوای گەورە دەفەرموێت: ( وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ وَرَسُولِهِ كُنْتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ (٦٥) لا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طَائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طَائِفَةً بِأَنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ (٦٦) ) التوبة /65-66
واتە: پێیان بڵی ئێوە گاڵتەتان بەخوای گەورەو ئایەتەكانیو پێغەمبەرەكەی (صلی الله علیه وسلم) دەكرد، هیچ عوزر مەهێننەوە كافربوون دوای ئەوەی ئیمانتان هەبوو...........
وەغەیری ئەمانە لەو بابە كوفریانەی كە كەوتوونەتە ناویو بەتاك و بەكۆ ئەنجامی دەدەن. وە لەسەر هەر یەكێك لەم بابانە لە ووتەو كردارو تەسریحات و یاسایان سەدان بگرە هەزاران بەڵگەی لەسەرە، بەڵام بەڵگە لە قورئانەكەی خوای گەورەو سوننەتی پێغەمبەری خوا(صلی الله علیه وسلم) لەسەر ئەوەی كەوا ئەمانە چەند بابێكی كافركەرن ئەوە زۆر لەوە بڵاوترو ئاشكراترە كە خەڵكی بێت و موناقەشەی لەسەر بكات, وە ئێرەش شوێنی هێنانەوەی ئەو بەڵگانە نییە. بەڵكو مەبەست لەمە تەنها ئاماژە بۆ كردنێكە كە بەسە بۆ كەسی ژیر تا پێی بسەلمێت كەوا ئەم حكومەتانە چەند گاغوتێكن كە شوێن دەكەورێن و گوێ ڕایەڵیان دەكرێت لەغەیری خوای گەورە.
مادام ئەمەمان لەلاچەسپا, ئەوسا لە وەڵامی ئەو پرسیارانەی كە كرابوون لەسەرەتادا دەلێین:
بنچینەی ئەمە بڕیاردراوە لە ووتەی خوای پەروەردگاردا كە تیایدا مەبەست لە ناردنی هەموو پێغەمبەرانی ڕوون كردۆتەوە كە دەفەرمووێت:(وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُوا فِي الأرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ) النحل/36
واتە: لە هەموو گەل و نەتەوەیەكدا پێغەمبەرێكمان ڕەوانە كردووە تا پێیان ڕابگەیەنێت كە پەرستش و بەندایەتی تەنها بۆ خوای گەورە ئەنجام بدەن و دووربكەونەوە لە طاغوت.
كەواتە تاكە مەبەست كە خوای گەورە دروست كراوەكانی بۆ دروست كردوەو پێغەمبەرانی (علیهم السلام)ناردووە لەپێناویداو ئەو شتەی كە كەس ڕزگاری نابێت بەبێ ئەو بریتییە لەوەی كە بە یەكتاپەرستی عیبادەتی خوای گەورە بكەن و وازبێنن لەعیبادەت كردن بۆ غەیری ئەو، بەڵام لێرەدا خاڵێكی گرنگ هەیە:-
ئەویش بریتییە لەوەی كە خوای گەورە كاتێك باسی گەورەیی خۆی دەكات باسی عیبادەت و یەكتاپەرستی دەكات.......... بەڵام كاتێك باسی گاغوتەكان دەكات باس لەوە دەكات كە بەڕەهای دووربكەونەوە لێی بەبێ ئەوەی بیبەستێتەوە بە عیبادەتەوە، ئەمەش بەڵگەی ئەوەی تیادایە كە خوای گەورە پێی خۆشە بۆ ئێمە كە واز لە گاغوت بێنین و لێی دوور بكەوینەوە لە هەموو شتێكدا: لە عیبادەت كردنیو لە غەیری عیبادەتیشدا. سائیتر ئەو شتە بچووك بێت یان گەورە.
وە لەو شتانەش كە دەبێت وازی لێ بهینرێت و لێی دوور بكەوینەوە بریتییە لە كاركردن لە ژێر دەستی ئەو گاغوتانەدا. ئیتر با لە وەزیفەیەكیشدا بێت كە خراپەی تێدا نەبێت.
چونكە ئەمە چاكترو پاكترو تەواوترە بۆ پیاوی یەكتاپەرست كە بانگەوازی خەڵكی دەكات بۆ كافربوون بە گاغووتەكان و بەری بوون لێیان و خۆپاراستن و دووركەوتنەوە لێیان.
بەڵام لەبارەی حوكمی شەرعی دەربارەی كاركردن بەگشتی لەوەزیفەكانی ئەو حكومەتە كافرانەدا، ئەوا ئێمە ناڵیین هەمووی كوفرە، وەناشڵێین هەمووی حەرامە, بەڵكو ئەمە ڕوون كردنەوەو درێژەی هەیە, لەوانە ئەم فەرموودەیە: -
روى البخارى في صحيحه في كتاب الاجارة باب (هل يؤجر الرجل نفسه من مشرك في أرض الحرب؟):
عن خباب (رضى الله عنه) قال: كنت رجلا قَينا فعملت لعاص ابن وائل، فاجتمع لي عنده فأتيته اتقاضاه، فقال: لا والله لا أقضيك حتى تكفر بمحمد، فقلت: أما والله حتى تموت ثم تبعث فلا، قال: وإني لميت ثم مبعوث؟ قلت: نعم. قال: فإنه سيكون لي ثم مال وولد فأقضيك. فأنزل الله تبارك وتعالى: (أَفَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآيَاتِنَا وَقَالَ لأوتَيَنَّ مَالا وَوَلَدًا ) مريم /77
واتە: لە خەبابەوە (خوای لێ ڕازی بێت) دەفەرمووێت: من پیاوێكی ئاسنگەر بووم لەلای (عاصی كوڕی وائل) كارم دەكرد, ماوەیەك كرێیەكەم كۆبووەوە لەلای، منیش چووم بۆلایو داوای كرێیەكەمم لێ كرد تاهەقەكەم بداتێ، ئەویش ووتی: نا سویند بەخوا هیچت نادەمێ تا بێ بڕوا نەبێت بەرامبەر بە محمد (صلی الله علیه وسلم) منیش ووتم: سا سوێند بەخوا ئەوە ناكەم ئەگەر بمریت و زیندوشبیتەوە، ووتی: بۆ ئایا من دەمرم و پاشان زیندوو دەبمەوە؟ ووتم: بەڵێ, - بەگاڵتە كردنەوە ووتی:- جا ئەو كاتە ماڵ و سامان و منداڵێكی زۆرم ئەبێت ئەتدەمێ‌و هەقت دەدەمەوە.
خوای گەورەش ئەم ئایەتەی دابەزاند كە دەفەرمووێت: (أَفَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآيَاتِنَا وَقَالَ لأوتَيَنَّ مَالا وَوَلَدًا ) مريم /77
واتە: ئایا ئەو كەسەت بینی كە بێ بڕوا بوو بە ئایەتەكانمان و بەگاڵتە جاڕییەوە ووتی ماڵ و سامان ومناڵی زۆرم دەبێت لە ڕۆژی دوایدا.
ئەمەش لەشاری مەككەدا ڕوویداوە, ئەو كاتەش خانەی جەنگ (دارالحرب) بوو. بۆیە لەبارەیەوە ئەم ئایەتانە دابەزیو پێغەمبەریش (صلی الله علیه وسلم) ئەمەی پێگەیشتەوەو ئیقراری كرد.
ابن حجر(ڕەحمەتی خوای لێ بێت)لە(فتح)دا (4/452) دةفةرمويَت: (ولم يجزم المصنف بالحكم أي الجواز لاحتمال أن يكون مقيدا بالضرورة، أو ان جواز ذلك كان قبل الأذن في القتال المشركين، ومنابذتهم وقبل الأمر بعدم اذلال المؤمن نفسه).
واتە: دانەر (كە بوخاری یە) پێی دانەگرتووە لەسەر جائیزیەتی حوكمەكەی لەبەر ئەوەی ئەگونجێت ئەوە بەسترابێتەوە بەكاتی پێویستییەوە، یان ئەگونجێت جائیزیەتی ئەمە پێش ڕێدان بەكوشتاركردنی موشریكەكان و بەرەنگاربوونەوەیان بوبێت وپێش ئەوفەرمانە بێت كەدراوە نابێت ئیماندار خۆی زەلیل بكات.
پاشان لە(المهلب)ەوە ووتەیەك دێنێت كە دەفەرمووێت: (كره أهل العلم ذلك أى العمل عند المشركين الا لضرورة بشرطين: أحدهما: أن يكون عمله فيما يحل للمسلم فعله، والأخر: أن لايعينه على مايعود ضرره على المسلمين) أ .هـ
واتە: ئەهلی عیلم ئەم كارەیان بەلاوە دروست نیەو مەكروهە واتە كاركردن لای موشریكەكان مەگەر لەكاتی پێویستیو ناچاریدا ئەویش بە دوو مەرج:
یەكەم: پێویستە كارەكەی لەو شتانەدا بێت كە حەڵاڵە موسڵمان بیكات.
دووەم: پێویستە یارمەتیدەری موشریكەكە نەبێت لەشتێكدا كە زیانەكەی بگەڕێتەوە بۆ موسڵمانان.
پاشان ئەو ووتەی هێناوە كە كاركردن دروستە لەلای (أهل الذمە) ئەو كەسانەن كە لەناو (دارالاسلام)دا دەژین و ملكەچن بۆ حوكمەكانیو باج(الجزیە)دەدەن بەمل كەچییەوە.
بەكورتی پێویستە بووترێت كەوا كاركردن دروست نیە لەلای موشریكەكان مەگەر لەكاتی پێویست یان ناچاریدا, وەبەمەرجێك نابێت كارەكە جۆرێك بێت لە بێ فەرمانیو سەرپێچی خوای گەورە. وەنابێت بووترێت ئێمە هەموو كارو وەزیفەیەك بە حەرام دادەنێین، بەڵكو ئەو كارەی كە ڕێزگرتنی تێدا بێت بۆ یاساو تەشریعە بەتاڵەكانیان وكەوتنە ناوی ئەو یاسایانەی تێدا بێت ئەوە كوفرە، وەئەو كارەی كە سەرپێچیو بێ فەرمانی خوای گەورەی تێدا بێت ئەوە حەرامە. وەهەركاتێكیش نەلەم ونەلەوی تێدانەبێت ئەوە ئێمە جگە لەوەی پێمان وایە مەكروهە شتی ترناڵێن.
بۆیە دەشڵێین مەكروهە لەبەر ئەوەی دەترسین كەوا دەست بگرن بەسەر موسڵمانەكەداو هەقەكەی لێ زەوت بكەن و وای لێبكەن گوێ ڕایەڵیان بكات لەوەدا كە خۆیان حەزی لێدەكەن و پێیان خۆشە. هەرەكو چۆن ئەو كافرە داوای لە خەبباب كرد(خوای لێ ڕازی بێت)و كرێیەكەی نەدایە.
وەترسی ئەوەی لێدەكەین كە جۆرە ئولفەت و خۆشەویستیو مەیلێك دروست بێت لەگەڵ كافردا بەهۆی زۆر تێكەڵاویو دانیشتنەوە لەگەڵیان. ئەو كاتەش مەسەلەی دۆستایەتیو خۆبەری كردن (الولا‌و والبرا‌و) خۆشەویستیو ڕق لێبوونەوە لەبەر خوای گەورە نامێنێت. خۆ بینیت خەبباب لەگەڵ ئەوەشدا كە لەلای كافرێك كاری دەكرد كەچی بەعیززەت و سەربەرز بوو. وەسەرخەری دینەكەی بوو, بەهیچ جۆرێك خۆی شل نەكرد بۆ ئەو كافرە لەگەڵ ئەوەشدا كە چەوساوە بوو. بۆیە هەركەسێك بەسەرهاتەكەی دەكاتە بەڵگە پێویستە ئاگای لەو حاڵەتەی بێت، ئەمەش ووتەی ئێمە بوو لەم باسەدا. وەخوای گەورەش هیدایەتدەرە بۆ سەر ڕاستی, وەهەركەسێك مەبەستی شارەزایی زیاتری هەبوو بابگەڕێتەوە بۆكتێبی (كشف النقاب عن شریعە الغاب).
لەم بابەتەی كە ڕابوورد وەڵامی پرسیاری دووەمی لێ دەبێتەوە ئەویش:
حوكمی بەشداری كردنە لە سوپاو پۆلیس و موخابەرات و پشكنینەكانی ئەو حكومەتانەندا. لە كاتێكدا ئەم وەزیفانە لە پشتیوان و دۆستانی ئەو حكومەتەیەو پارێزگاری مانەوەی دەكەن. لەبەر ئەوەی خوای گەورە بە بەشداربوو حیسابیان دەكات لەخراپەو گوناهو جەریمەو سزادا لەگەڵ گاغوت و وەزیرەكانیدا,
خوای گەورە دەفەرموێت: (فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًا إِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا كَانُوا خَاطِئِينَ ) القصص/8
واتە: فیرعەون و هامان و سەربازەكانیان لە تاوان باران بوون..
وەلە ئایەتی سزادا دەفەرموێت: (فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِينَ ) القصص /40
واتە: خۆی و سەربازەكانیمان گرت بەسزاو نوقمی دەریامان كردن, جا بڕوانە بزانە چارەنووسی ستەمكاران چۆنە.
وە خوای گەورە فەرمویەتی: ( أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لإخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِنْ قُوتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ) الحشر/11
پێشتر تەفسیر كراوە..
سەرنج بدە چۆن خوای گەورە ئەو پەیوەندییە بەگرێ‌ی برایەتی دادەنێت كە لەنێوان كەسانێكدا هەیە كە بەڕواڵەت ئیسلامەتی دەردەخەن لەگەڵ موشریكەكاندا كاتێك ئەو كەسە بەڕواڵەت موسڵمانانە بەنهێنی بەڵێنیان دا بەموشریكەكان كە سەریان بخەن بەسەر یەكتاپەرستەكاندا. لەگەڵ ئەوەشدا خوای گەورە ئاگادارەو شاهیدی دەدات كە ئەوان لەو بەڵێن و پەیمانانەدا درۆ دەكەن.(١)
ئاخۆ ئەبێت كەسانێك حاڵیان چۆن بێت كەئاشكرای بكەن و ڕاستەوخۆ صەراحەت بڵێن كە سەربازی گاغووتن و لەپشتیوان و سوپاو موخابەراتی ئەون و سوێند بخۆن لەسەر پشتگیری كردن و پاراستنی قانوون و یاسا كوفریەكەیو شەونخونی بكەن بۆ پارێزگاری كردن و هێشتنەوەیو لەوانەشە لەو پێناوەدا مردبێ.
بێ گومان ئەم جۆرە كەسانە میللەتی ئیسلام لەوان بەرییەو هەرگیز بۆن و ڕەنگی یەكتاپەرستییان نەكردووە, كەواتە بنچینەو ئەصڵ لەم سوپاو موخابەرات و هاوشێوەی ئەوانەدا بریتییە لە سەربازان و پشتگیریو سەرخەری گاغوت. وە هەر كەسێكیش ئاوا بێت ئەوا بنچینەی حوكمەكەی هەمان حوكمی گاغوتەكەیە، چونكە ئەگەر ئەمان نەبن ئەوا گاغووت نە دروست دەبێت و نە دەشمێنێتەوە.
لەبەر ئەوە شێخی ئیسلام ابن تیمیە( ڕەحمەتی خوای لێ بێ) فەتوای داوە لەسەر ئەو كەسانەی كە یارمەتیدەری ستەمكارانن كەوا حوكمەكەیان هەمان حوكمی ئەوانەیە كە ڕاستەخۆ ستەمەكە دەكەن. وە لەمەدا یارمەتیدەرو بكەرەكە یەكسانن بەلای جمهوری پێشەوایانەوە, بۆیە هەركەسێك یارمەتیان بدات هەمان حوكمی ئەوانی هەیە. (مجموع الفتاوی 3/61).
وەهەروەها حوكمی هەڵگەڕانەوە لە دین (مرتد)ی داوە بەسەر ئەو كەسەدا كە پەیوەندی دەكات بەسوپای قانوون پەرست یان (الیاسق)(2)ی تەتاریو لە(الفتاوی)دا دەفەرموێت: ((وكل من قفز اليهم من أمراء العسكر وغير الأمراء فحكمه حكمهم، وفيهم من الردة عن شرائع الاسلام بقدر ما أرتد عنه من شرائع الأسلام، واذا كان السلف قد سموا مانعي الزكاة مرتدين مع كونهم يصومون ويصلون، ولم يكونوا يقاتلون جماعة المسلمين فكيف بمن صار مع أعداء الله ورسوله قاتلا المسلمين ؟؟؟)أ.هـ (مجموع الفتاوى 28/530).
واتە: هەركەسێك لە ئەمیری سوپاو غەیری ئەمیر خۆی بهاوێتە ناویان ئەوا هەمان حوكمی ئەوانی هەیە، وە بە ئەندازەی هەڵگەڕانەوەی لە دروشمەكانی دین هەڵگەڕانەوەی تێدایە، چونكە (سەلەف)پێشینی ئەم ئوممەتە كەسانی زەكات نەدەریان ناو دەبرد بە هەڵگەڕاوە(مرتد) لەگەڵ ئەوەشدا كە نوێژو ڕۆژویان ئەنجام دەداو هەرگیز وایان دانەدەنا كەوا كوشتاری بە كۆمەڵی موسڵمانان دەكەن، ئاخۆ ئەبێت حاڵی ئەو كەسانە چۆن بێت كە لەگەڵ دوژمنانی خوای گەورەو پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) كوشتاری موسڵمانان دەكەن؟؟
وەهەروەها شیخ اڵاسلام محمدی كوڕی عبدالوهاب (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) بەیەكێك لە هەڵوەشێنەرەوەكانی ئیسلامی دادەنێت كە مرۆڤی پێ كافر دەبێت ئەویش (مظاهرة المشركين ومعاونتهم على المسلمين )أ.هـ
واتە: سەرخستنی موشریكەكان و یارمەتی دانیان دژی موسڵمانان.
وەهەروەها (ڕەحمەتی خوای لێبێت) دەفەرموێت: (وكذلك نكفر من أحسن الشرك للناس وأقام الشبه الباطلة على اباحته. وكذلك من قام بسيفه دون مشاهد الشرك وقاتل بسيفه دونها وقاتل من يسعى في إزالتها) ا.هـ مجموع الرسائل الشخصية ص60.
واتە: هەموو ئەو كەسانە بەكافر دەزانین كە شیرك لای خەڵكی جوان دەكەن و گومانی بەتاڵ دەهێننەوە لەسەر ڕەوایەتیو چاكێتی. وەهەروەها هەموو ئەوكەسانەش بەكافر دەزانین كە بە شمشێرو چەكەكەی بوەستێت بۆ پاراستنی دوژمنەكانی شیرك (بــا شیركەكەش نەكات)و لەپێناویدا كوشتاربكات و كوشتاری ئەو كەسانەش بكات كە دەیانەوێت ئەو شیركە لابەرن.
وەهەروەها هەركەسێك پاسەوانی گاغووت و دروشمەكانی بكات و كار لە پێناوی مانەوەو جێگیربوونی حوكمە كوفرییەكەی بكات و ئینكاری هەموو ئەوكەسانەش بكات كە هەوڵ دەدەن بۆ ڕووخاندنی لە موجاهیدانی یەكتاپەرستان و كوشتاریان بكات. چونكە بنچینە لە حوكمی هەركەسێك كوشتار بكات لەپێناوی گاغوتدا ئەوە لە كۆمەڵی كافرانە: خوای گەورە دەفەرموێت : ( الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا) النساء / 76
واتە: كافرەكانیش كوشتار دەكەن لەپێناوی گاغوتدا......
كە ئەمەش بنچینەیەكە بەڵگەی زۆری لەسەرە، وە لەگەڵ ئەمانەشدا ئێمە ئینكاری ئەوە ناكەین كە زۆرجار هەندێك كەس لەناو ڕیزی سوپای گاغوتدا هەن و بەرییەتیو بێ بڕوایی خۆیان شاردۆتەوە بەرامبەر بەتاڵەكانیان، وەچاوەڕوانی دەرفەتێك دەكەن تا دەرچن و لەسوپاو سەربازەكانیان هەڵبێن بۆ كاركردن بۆ دینی خواو سەرخستنی.
هەرچەند لەناو ئەو كۆمەڵەدا كەسانێكیش هەیە ڕاستگۆن لەگەڵ ئەوەشدا كە لەناو ئەو سوپایەدایەو هەق و یەكتاپەرستی خۆی دەزانێت. بێ بڕوایی خۆی بەرامبەر گاغوت و بەری بوونی خۆی دەردەبڕێت لەبەتاڵەكەی، سائیتر بەئەنجامدانی كارێكی گەورە بێت كە سەركەوتنێكی دیارو ئاشكرای تێدابێت بۆ ئیسلام و موسڵمانان كە لەمەوە بەرائەت و بێ بڕوایی خۆی ئاشكرا دەكات بەرامبەر گاغوت، یان بەدەرچوون و وازهێنان لەو كارو وەزیفەیەو دەست هەڵگرتن و دووركەوتنەوە لێی یەكسەرو بە خێرایی دوای ئەوەی خوای گەورە ڕێنمایی دەكات بۆ زانینی هەق و ڕۆشنایی.
بەڵام لەو درۆزنانەشیان تێدایە كە بانگەشەی ئەوە دەكات كە گوایە بانگەواز دەكات بۆ دینی خوای گەورە، كەچی لەڕاستیشدا كار بۆ گیرفان و بژێوی خۆی دەكات و یەكتاپەرستیو بەتینتریت پایەی ئیمانی دەفرۆشێت بە پارەیەكی سووك و چەند درهەمێكی كەم, وەئەمانەش هاووێنەی ئەو كەسانەن كە خوای گەورە لە بارەیانەوە دەفەرموێت: (ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَأَنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ) النحل /107
واتە: لەبەرئەوەی ئەو هەڵگەڕاوانە لەدین ژیانی دنیایان خۆشویستربوو بەلاوە لەقیامەت و دنیایان هەڵبژارد بەسەر قیامەتداو بێ گومان خوای گەورەش هیدایەتی گەلی كافران نادات.
وە لەوێنەی ئەم كۆمەڵەی دووەم چەند كەسانێك هەبوون لەدوای كۆچی پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم) لە مەككە مانەوەو دانیشتن و كۆچیان نەكردو لە پۆلی كافرانەوە باریان نەكرد بۆ ناو پۆلی یەكتاپەرستان, لەبەر ڕەزیلیو خۆشویستنی نیشتمان و خانوو سامان و گرنگی پێدانیان زیاد لە دینەكەی خوای گەورە. لەگەڵ ئەوەشدا زەوی خوای پەروەردگار فراوان بوو دەیانتوانی بگەن بە پۆلی یەكتاپەرستاندا ئەگەر بیانویستایە. بەڵام خۆیان قورس گرت و جێمان, بۆیە كاتێك ڕۆژی جەنگی (بەدر)و جیابوونەوەی حەق و بەتاڵ هاتە پێش پۆلی موسڵمانان وكافران دای بەكدا، موشریكەكان بەزۆر هێنایاننە دەرەوەو خستنیاننە پێشەوەی سوپاكەیانەوە, وە كاتێك موسڵمانان تیریان دەگرتە كافران بەر هەندێك لەمانیش دەكەوت و دەكوژران، خوای گەورە ئەم ئایەتەی دابەزاندە خوارەوە: (( إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا) النساء/97
واتە: ئەو كەسانەی كە ستەمیان لەنەفسی خۆیان كرد كاتێك مەلائیكەكان ڕۆحیان دەكێشان ...........
خوای گەورە وەسفیان دەكات بەستەمكار لەنەفسی خۆیان، چونكە گەورەترین ستەمێك كە مرۆڤ دەیكات لەنەفسی خۆی ئەوەیە كەبێ بەشی بكات لەهاوڕێ‌یەتی كردنی پیاوچاكان و یەكتاپەرستان وسەرخستنیان و چوونە ناو ڕیزیان و لەجێی ئەمە بمێنێتەوە لەناو موشریكەكان یان هەڵگەڕاوەكان.
پاشان خوای گەورە باسی پرسیاری مەلائیكەتەكان دەكات كە لێیان دەپرسین:(...قالوا فیم كنتم..) واتە: ئێوە لەچ پۆل و ڕیزێكدا بوون.؟ وە لە سەربازانی كێ بوون؟ وە لە سوپای كێدابوون؟ ئایا سەربازو سوپای گاغوت بوون, یان لەسوپاو سەربازانی یەكتاپەرستان؟ وەئاشكراشە ئەوان لەگەڵ پۆلی یەكتاپەرستاندا نەبوون و هەرگیز پەیوەندیان نەكردبوو بە سوپاو سەربازانیانەوە. بەڵكو ڕاستی لەمەدا ئەوەیە كە ئەوان لەسوپای گاغوتدا مردن..
بۆیە زانیان وەڵام دانەوەی هاووێنەی ئەم پرسیارانە هەرگیز لە بەرژەوەندی ئەوان نییە خۆیانیان لێ بێ ئاگاكردو وەڵامیان نەدایەوە. بەڵكو ئەوانیش وەكو زۆر لە خۆهەڵخەڵەتێنەری ئەمڕۆكە بەهانای ئەوەیان هێنایەوە كە چەوساوەن و لەم بابەتە بەناو زەرووری و زۆركاریە درۆینانەو وتیان: (.كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأرْضِ..) واتە: چەوساوە بووین لەسەر زەویدا. هەروەها بەهەمان شێوەش هەموو هەڵخەڵەتاوێك كە خۆی بە دەستی خۆی چۆتە ناو سوپای گاغوتەكانەوە ئاوا وەڵام دەداتەوە, زۆربەی كات بەهانەی ئەوە دێننەوە كەوا لەبەر پێویستی ڕزق و بژیوی، یان لەبەر ماڵ و جێنشینگا یان خێزان یان دایك و باوك یان لەبەر منداڵ و.. لەم جۆرە بابەتانە چوونەتە ناویانەوە لە شتوومەكی دونیاو بریق و باقەكانی. لەگەڵ ئەوەشدا خوای گەورە ئەو پەرستراوە بەهەقەیە كــە ڕۆزیدەری بەهێزو بەتوانایەو دەرگای ڕزق و ڕۆزی فراوانەو هەركەسێك تەقوای خوای هەبێت دەرووی لێ دەكاتەوە. لەبەرئەوە مەلائیكەتەكانیش وەڵامی ئەم بەهانە فشەڵەیان دەددەنەوەو دەفەرموون:(( إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا) النساء/97
واتە: ئایا زەوی خوای گەورە فراوان نەبوو تاوەكو كۆچتان بكردایە تیایدا؟ ئەوانە شوێنیان دۆزەخەو پاشەڕۆژێكی زۆر خراپە بۆیان.
جا برایانی خۆم: سەرنجی ئەم گفتو گۆ ترسناكە بدەن لەو كاتە گەورەداو سەرنجی ئەو كۆتایییە خراپە بدەن. پەنا ئەگرین بەخوا لێی.
ألله ألله لەو یەكتاپەرستیەتان.. دەغیلتان بم ددانەكانتانی لەسەر ڕۆبكەن و كەم تەرخەمی تێدا مەكەن و بەسووك تەماشای مەكەن لەبەرخاتری مەعاشێك یان وەزیفەیەك یان شتێك لە دونیاو داروپەردووە كۆتایی هاتووەكەی. وە لە سەربازەكانی طاغوتان و شەیتان مەبن كە خوای گەورە لە بارەیانەوە دەفەرموێت:(جُنْدٌ مَا هُنَالِكَ مَهْزُومٌ مِنَ الأحْزَابِ) ص/11
واتە: ئەو سەربازانەش وەكو حیزب و كۆمەڵەكانی تری پێش خۆیان دەدۆڕێن.
وە دەفەرموێت: ( فَكُبْكِبُوا فِيهَا هُمْ وَالْغَاوُونَ (٩٤) وَجُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ (٩٥) ) الشعراْ /94-95
واتە: بێ بڕوایان خۆیان و پێشەواو سەرۆكەكانیان فڕێ درانە دۆزەخەوە بەسەریەكدا هەروەها هەموو سەربازەكانی ئیبلیسیش.
بەڵكو بەدین و یەكتاپەرستییەكەتانەوە هەڵبێن بۆ لای پەروەردگار لە دەست هەموو كارو وەزیفەیەك كە بەوجۆرە بێت, وە لەو سەربازە یەكتاپەرستانەی خوای گەورە بن كە خوا خۆی لە بارەیانەوە دەفەرمووێت:(وَإِنَّ جُنْدَنَا لَهُمُ الْغَالِبُونَ) الصافات/173
واتە: سەربازانی ئێمە تەنها ئەوانن كە سەركەتوو براوەن.
وە بەڵگەش ئەوەیە كە خوای گەورە عوزرو بەهانەی ئەو كۆمەڵەی وەرنەگرت كە بانگەشەی ئیسلامەتیان بۆ خۆیان دەكرد كاتێك لە پۆلی موشریكەكاندا مردن جگە لەوانەیان كە بەڕاستی چەوساوەبوون لە ئافرەتان و منداڵان, چونكە ئەمانەیان نەفێڵێكیان دەزانیو نەپەیشیان بە ڕێگایەك دەبرد تا دەربچن. وەپاشان ئەو یەكتاپەرستانەشی بە تاوانبار دانەنا كە كوشتیانن. بەڵكو پاداشت و خێری گەورەی پێ بەخشین و هەركەسێك بەشداری جەنگی (بەدر)ی كردبێت ڕێزێكی تایبەت و فەزڵێكی گەورەی هەیە. وەئەمەش هاووێنەی ئەو سوپایەیە كە دەیەوێت كەعبە بگرێت و خوای گەورە لەناویان دەبات و تیایشیاندایە بۆ كوشتار نەهاتووە، بەڵكو تەنها ڕەشایییانی زۆركردەوەو لەو بابەتانە.
شێخی ئیسلام ابن تیمیە(ڕەحمەتی خوای لیبێت) باسی ئەوە دەكات كە لەگەڵ ئەوەشدا خوای گەورە بە توانایە بەسەر هەموو شتێكدا: كەچی جیاوازی نەخستە نێوانیان و هەموویانی بەیەكەوە لەناو برد.
ئایا ئێمە پێویست كراوە لەسەرمان كە جیاوازی بخەینە نێوانیان؟ لەمەشدا سوودێكی گەورەی تێدایە كە پێویستە ئاگاداری بین: ئەویش ئەوەیە كە هەركەسێك لەپۆل و سوپای گاغوتدا بێت ئەوا ئەهلی یەكتاپەرستان بەهانەیان هەیە بۆ كوشتنیان و كوشتاركردنیان و مامەڵەكردنیان وەكو بێ بڕوایان بگرە پاداشتیشیان دەست دەكەوێت، با ئەو كەسانە بشڵێن یەكتاپەرستیو ئیمانی خۆیان لە دڵیاندا شاردۆتەوە، چونكە ئێمە لە حوكمەكانی دونیادا فەرمانمان پێ كراوە بە تەماشاكردنی ڕواڵەت و ئیتر ناوەڕۆك دەسەڵاتی ئێمە نییە بەسەریدا دوای ئەوەی وەحی بچڕاوە. لەبەرئەوە هەندێك لە ئەهلی عیلم سوپای گاغوت یان موشریكەكانیان كردووە بەدوو بەشەوە:
• پۆلی كافران: ئەوانیش ئەوانەن كە كوشتاری یەكتاپەرستان دەكەن لەپێناوی ئەوەی موشریكەكان یان گاغوتەكان سەرخەن.
• وەپۆلێك مامەڵەیان وەكو كافر لەگەڵدا دەكرێ: ئەوانیش ئەو كەسانەن كە لە ژمارەی كافران زیاد دەكەن.
لەسەر ئەمەش: (الشيخ محمد بن عبداللطيف آل الشيخ) دەفەرموێت: (لايقال انه بمجرد مجامعة ومساكنة المشرك يكون كافرا، بل المراد أنه من عجز عن الخروج من بين الظهراني المشركين وأخرجوه معه كرها فحكمه حكمهم في القتل وأخذ المال، لا في الكفر، وأما إن خرج معهم لقتال المسلمين طوعا واختيارا وأعانهم ببدنه وماله فلا شك أن حكمه حكمهم في الكفر) أ.هـ (مجموع الرسائل:2/135)
واتە: ناوترێت تەنها بە تێكەڵاوبوونی لەگەڵ موشریكەكاندا موسڵمان كافر دەبێت، بەڵكو مەبەست ئەوەیە ئەگەر خۆی دەرنەكرد لە نێوان موشریكەكان و ئەوانیش بە زۆر لەگەڵ خۆیان دەریان كرد بۆ شەڕ ئەوا هەمان حوكمی ئەوانی هەیە لە كوشتن و ماڵ و سامان گرتنیدا، نەك لە كوفرەكەیاندا. بەڵام ئەگەر بە ویست و هەوەسی خۆی دەرچوو لەگەڵیان بۆ كوشتاركردنی موسڵمانان و بە لاشەو ماڵ وسامان یارمەتییانی دا ئەوا بێگومان هەمان حوكمی ئەوانی هەیە لە كوفردا.
سا با ئاگاداربین لەو خاڵەو دەست پێشخەری بكەین بۆ خۆبەری كردن لە دوژمنانی خوای گەورەو بێ باوەڕی نواندن بەرامبەریان ودووركەوتنەوەو خۆپاراستن لێیان، چونكە هەركەسێك لەدونیادا ئاوا نەكات ئەوا پەشیمانی دەچێژێت لەو ڕۆژەدا كە پەشیمانی سوودی نییەو ئاوات دەخوازێت كە بگەڕێتەوە دونیا. نەك بۆ ئەوەی نوێژبكات یان خۆی پاك بكاتەوەو تەزكییەی نەفسی بكات یان بەڕۆژووبێت...بەڵكو بۆ ئەوەی یەكەم شت ئەم بنچینە گەورەیە جێ بەجێ بكات كە بریتییە لە بەری بوون لە دوژمنانی خوای گەورە، كە بەبێ بوونی ئەمە نە نوێژكردن سوودی پێ دەگەیەنێت نە زەكات و نە ڕۆژوو. خوای گەورە دەفەرمووێت: (وَقَالَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ كَمَا تَبَرَّءُوا مِنَّا كَذَلِكَ يُرِيهِمُ اللَّهُ أَعْمَالَهُمْ حَسَرَاتٍ عَلَيْهِمْ وَمَا هُمْ بِخَارِجِينَ مِنَ النَّارِ)البقرة/167
واتە: وەشوێن كەوتووەكان وتیان: خۆزگە بگەڕاینایەتەوە بۆ دونیاو بەری بووینیایە لێیان (واتە لەپێشەواكانیان)هەروەك ئەوان لە ئێمە بەری بوون، ئەوا خوای گەورە كردەوەكانیان نیشان دەدات بەداخ لەسەردڵیان وەئەوان دەرچوونیان نیە لە ئاگر.
وەدەفەرمووێت: (يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولا (٦٦) وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلا (٦٧) رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا (٦٨) ) الأحزاب66-68
واتە: ئەو ڕۆژەی كە لەسەر دەموو چاو ڕادەكێشرین بەرەو دۆزەخ ڕوویان دێتەوە یەك و دەڵێن: خۆزگە گوێڕایەڵی خواو پێغەمبەرمان (صلی الله علیه وسلم)بكردایەو دەڵین: پەروەردگارمان ئێمە گوێڕایەڵی زاناو ناودارو پێشەواكانمان كردو پێچەوانەی پێغەمبەرمان(صلی الله علیه وسلم) كردو ئەوانیش ڕێگەیان لێ هەڵە كردین، ساپەروەردگارمان دووقات سزایان بدەو نەفرەتیان لێ بكە بە نەفرەتێكی زۆری گەورە.
هەروەها لەم باسەدا زۆر فەرموودە هەن كە دەمانترسێنن و ئاگادارمان دەكەنەوە لە نموونەی ئەو وەزیفانە لە ژیر دەسەڵاتی فەرمانڕەوای تاوانبارو ستەمكار, چ جای كاركردن لەژێر دەسەڵاتی كاربەدەستانی كوفرو شیرك و هەڵگەراِوە لەدین. لەوانە:
لەصەحیحی موسلیم داهاتووە:( ئێمە لەگەڵ حوزەیفەدا (خوای لێ ڕازی بێت) لە مزگەوت دانیشتبووین، پیاوێك هاتوو دانیشت لامان و بەحوزەیفەیان ووت: ئەم پیاوە قسە دەگەیەنێت و دەیباتەوە بۆ خەلیفە, حوزەیفەش بۆ ئەوەی كابرا گوێی لێبێت فەرمووی: (لایدخل الجنە قتات). واتە: ناچێتە بەهەشتەوە قسە چێن و قسەهێنەر. وە ئەمە لە بوخاریشدا هاتووە.
وەمانای(قتات)وەك لە(فتح)دا هاتووە:( ئەو كەسەیە كە گوێ لەقسەی خەڵك دەگرێت بە جۆرێك كە كەسەكە هەستی پێ نەكات, پاشان چی بیستووە ئەی گوێزێتەوە بۆ شوێن و جێگەیەكی تر).
وەووتراوە ئەمەش لە زەمانی خیلافەتی عوسماندا بووە (خوا لێی رازی بێت).
باشە ئەگەر كەسێك هەواڵی موسڵمانان و یەكتاپەرستان بگەیەنێت بە خەلیفەی موسڵمانان تا نێوان موسڵمانان تێك بدات ناچێتە بەهەشتەوە. ئاخۆ حاڵی ئەو كەسە چۆن بێت كە جاسوسی بەسەر موسڵمانانەوە دەكات بۆ لایەنی موشریكەكان تا دەسەڵاتیان بچەسپێنێ‌و یاسا بەتاڵەكانیان بپارێزێت؟!! بێگومان ئەم كارە سەرخستن و لایەنگیری موشریكەكان و یارمەتیدانیانە بەسەر موسڵمانانداو حوكمی ئەم كارەشت پێشتر بۆ ڕوون بووەوە كە چییە، وە بۆ شێوازی مامەڵەكردن لەگەڵی لەدونیادا بگەڕێرەوە بۆ ئەو فەرموودەیەی كە ئیمامی بوخاریو غەیری ئەو ڕوایەتیان كردووە لە(سەلەمەی كوڕی الاكوع )ەوە لەبارەی جاسوسی موشریكەكان. (الفتح 6/168)
وەهەروەها ئەم فەرموودەیەش كە دەفەرموێت: (يكون في آخر الزمان أمراء ظلمة ووزراء فسقة وقضاة خونة وفقهاء كذبة فمن أدركهم فلا يكونن عريفا ولاجابيا ولاخازنا ولاشرطيا). رواه ابن حبان وابو يعلى والطبرانى في المعجم الصغير وغيرهم وكذا الخطيب البغدادى في التأريخ البغداد واللفظ له(10/284-12/63)مرفوعا.
واتە: لە ئاخر زەماندا فەرمانڕەوایانی ستەمكارو وەزیرانی تاوانبارو فاسق و قازیانی خائین و زاناو فەقیهانی درۆزن پەیدا دەبن، هەركەسێك لە ئێوە گەیشت بەمانە با نەبێت بە ئەنجوومەن وبەرپرس (عەریف)و پارەدەركەرو سەرپەرشتیاری پارەی باج(جابی)و بەرپرسی دارایی(خازن)وە شورگیو سەربازو حیمایە بۆیان.
وە لەفزی ابن حبان و أبی یعلی والگبرانی بەم جۆرەیە: (ليأتين عليكم أمراء سفهاء يقربون شرار الناس ويؤخرون الصلاة عن مواقيتها. فمن أدرك ذلك منهم فلا يكونن عريفا ولا شرطيا ولاجابيا ولا خازنا). وهو حديث صحيح بطرقه(وانظر سلسلة الاحاديث الصحيحة1/635) {ابن حبان 1558 وصححه الألباني في الصحيحة 360 }.
واتە: ڕۆژێك دێت بەسەرتاندا چەند پێشەوایەكی خراپ و بێ ڕێز دەبنە كاربەدەستان، نزیكی خراپترین خەڵكان دەكەونەوەو نوێژ دوادەخەن لە كاتەكانی خۆی، جا هەركەسێك گەیشت بەیەكێك لەوانە بانەبێت بە(ئەنجوومەن و بەرپرس و دەم سپی)و (سەربازو شورگی)و (پارەدەركەرو سەرپەرشتیاری پارەی باج و سەرانە)و (خازین و بەرپرسی داراییو پارەی دەوڵەت) بۆیان.
وعن ابن عباس أن النبي (صلی الله علیه وسلم) قال: ( سيكون أمراء تعرفون وتنكرون فمن نابذهم نجا ومن اعتزلهم سلم ومن خالطهم هلك). رواه البخارى وغيره.
واتە: ڕۆژێك دێت چەند فەرمانڕەوایەك پەیدا دەبن شتی چاك و خراپیان لێ دەبینرێت, هەركەسێك بەرەنگاریان ببێتەوە ڕزگاری دەبێت, وەهەركەسێك دوورەپەرێز بێت لێیان سەلامەت دەببێت, وە هەركەسێك تێكەڵاویان بكات تیادەچێت.
سانەكەیت لەو كەسانە بیت كە تیادەچن..
وعن أم سلمة (رضي الله عنها) مرفوعا: (إنه سيكون عليكم أئمة تعرفون وتنكرون فمن أنكر فقد بريء ومن كره فقد سلم ولكن من رضي وتابع). رواه أحمد في مسنده ومسلم في صحيحه. {وصححه الألباني في صحيح وضعيف سنن الترمذي - (5 / 265) وفيه زيادة: (فقيل يا رسول الله أفلا نقاتلهم؟ قال: لا ما صلوا). قال أبو عيسى: هذا حديث حسن صحيح .}
واتە: چەند پێشەوایەك پەیدا دەبن بەسەرتانەوە كە چاك وخراپیان لێ دەبینرێت. جا هەركەسێك ئینكاری خراپەیان بكات ئەوا ڕزگاری بووەو هەركەسێك ڕقی بێتەوە لێیان سەلامەت بووە، بەڵام تیاچوو ئەو كەسەیە كە راِزییە پێیان و شوێنیان دەكەوێت.
سا نەكەیت لەو كەسانە بیت كە شوێن كەوتەیانن.. نەكەیت....نەكەیت..
وعن عابس الغفارى مرفوعا: (بادروا بالموت، وفي رواية: (..بالأعمال) ستّا: امارة السفهاء، وكثرة الشرطة، وبيع الحكم .....الحديث). رواه الامام أحمد والطبرانى. {وهو قريبا منه في المسند 3/494 الطبرانى 3/443 (صحيح الجامع 2812 -الصحيحة 979 )}
واتە: كردەوە پێش بخەن پێش مردن تا شەش شت پەیدا نەبووە. فەرمانڕەوایەتی كەسانی بێ نرخ و زۆر بوونی شورگهو فرۆشتنی حوكم.....
جا سەرنج بدە چۆن پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) زۆربوونی پاسەوانان و شورگهی بەیەكێك لەو فیتنانە ژماردووە كە دەترسێ لەئومەتەكەی.
وەلە بنچینەی فەرمودەكەدا هاتووە كەوا هاوەڵان (ڕەزای خوایان لێ بێت) پێیان وابوو كەوا ئەم فیتنانە لەسەردەمی خۆیاندا ڕوویانداوە لەبەر ئەوە ئاواتی مردنی خواستووە.
ئاخۆ ئەبێت لەم سەردەمەدا حاڵمان چۆن بێت كە خراپە تیایدا زۆر بڵاوەو چاكە یەكجار كەم بۆتەوە تیایدا ؟؟
جا ووریابە زۆر ووریابە لە ڕێگاو ڕێچكەكانی دوژمنانی خوای گەورە.
عن أبى أمامة أن رسول الله(صلی الله علیه وسلم) قال: (سيكون في آخر الزمان شرطة يغدون في غضب الله ويرحون في سخط الله). رواه الأمام أحمد والحاكم والطبراني في الأوسط والكبير, {صححه اللباني انظر حديث رقم : 3666 في صحيح الجامع} .وزاد الطبراني: (...فإياك أن تكون من بطانتهم). {ولكن ضعفه الالباني انظر حديث رقم : 3310 في ضعيف الجامع}
واتە: لە ئاخر زەماندا چەندەها پاسەوانی نزیك و شورگه پەیدا دەبن كە بەیانییان بەسەردا دێت لە تووڕەیی خوای گەورەداو هەروەها ئێوارەیان لێ دەبێتەوە لەخەشمی خوای گەورەدا. جا نەكەی لە دارودەستەكەیان بیت.
وەئەم باسە قسە زۆر دەبات بەڵام ئەمەندە بەسە بۆ كەسێك ویستی هیدایەتی هەبێت.
وەلەم باسەی كە ڕابوورد وەڵامی پرسیاری سێ‌هەمیشت بۆ دەردەكەوێت كەوا كوفر هەموی یەك میللەتە. سائیتر ناوخۆیی بێت یان نێودەوڵەتیو دەرەكی، وەهەیئەتی نەتەوە یەكگرتووەكان بێت، یان هەیئەتی كوفرییە مولحیدەكانی جولەكە كە مەبەست لە دروست بوونیان جگە لەپاراستنی بەرژەوەندی كافران لەگاورو جولەكەو مولحیدەكان هیچی تر نییە، جا ئەگەر ئێمە بۆ خۆمان و برا یەكتاپەرستەكانمانی ڕەوا نەبینین كە ببنە سەربازان و پشتگیری كەران و پشتیوانانی یەك دەوڵەت لەو دەوڵەتانەو ئەمە بە كوفر بزانین...
....ئەی چۆن بە ڕەوای دەزانین كە ببینە سەربازو پشتیوانانی ئەو هەموو دەوڵەتە كە یەكیان گرتبێت بڕیارو سیاسەت وحوكمەكانیان كە لە مەحكەمەیەكی كوفرییەوە دەردەچێت سەربخەین كە ناونراوە دادگای بەناودادپەروەری؟؟ نێودەوڵەتی(محكمە العدل؟؟الدولیە). وەچۆن بەڕەوای دەزانین كە بۆ ئەم دادگایەو قانونە نێودەوڵەتیە كوفریەكەی ببینە سەربازی ئێشكگر. وەخۆمان كۆبكەینەوەو كۆچ بكەین بۆ پاراستنی ئەحكامەكانیو سەرخستنی یاساكانی بەهێزی چەك و لەوانەشە لەو ڕێگەیەدا بمرین وبكوژرێین...داوای سەلامەتی و پاراستن لەخوای گەورە دەكەین. ئەمەش شتێكە كە هەركەسێك كەمێك ژیری هەبێت پێی چاك نیە چ جای كەسێك تەنها بۆنی یەكتاپەرستی كردبێت.
وفي صحيح البخاري (كتاب الفتن)(باب: من كره أن يكثر سواد الفتن والظلم):
وعن أبي الأسود قال: قطع على أهل المدينة بعث فاكتتبت فيه, فلقيت عكرمة فأخبرته فنهاني أشد النهي. ثم قال:(أخبرني ابن عباس أن ناسا من المسلمين كانوا مع المشركين يكثرون سواد المشركين على رسول الله(صلی الله علیه وسلم) فيأتي السهم فيرمي به فيصيب أحدهم فيقتله أو يضربه فيقتله. فأنزل تعالى{إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ ...الآية...
واتە: أبی اڵاسود دەفەرموێت: سوپایەكیان – بەزۆر دەركرد لەخەڵكی مەدینە {بۆ كوشتاركردنی ئەهلی شام، كە ئەمە لەسەردەمی خیلافەتی عبدالله ی كوڕی الزبیردا بوو لە مەككە.فتح الباری8/333}. منیش ناوی خۆم تیا نووسی، گەیشتم بەعیكریمەو ئەم هەواڵەم پێگەیاند, ئەویش زۆر بەتوندی نەهی لێكردم كە ئەوە نەكەم و پاشان فەرمووی: ابن عباس هەواڵی پێدام كە كۆمەڵە كەسانێك لە موسڵمانەكان لەگەڵ موشریكەكاندا بوون ڕەشایییانیان زۆركردبوو دژ بەپێغەمبەری خوا (صلی الله علیه وسلم). وە لەكاتی جەنگی بەدردا تیرێك دەهات و بەریان دەكەوت و دەمردن یان شیرێكیان بەردەكەوت و دەكوژران. خوای گەورە ئەم ئایەتەی دابەزاندە خوارەوە:(ان الذين توفانهم الملائكة ظالمى أنفسهم ....)
دەسا ڕەحمەتی خوات لێ بێت سەرنج بدە چۆن نەهیان لەوە كردووە كە بچیتە ناو سوپایەك كە ڕەشایی زۆر كردنی ستەمكاران بێت. ئاخۆ حاڵی كەسانێك چۆن بێت كە دەچنە سوپایەكەوە كە ڕەشایی زۆركردنی كافرەكان وموشریكەكان و هەڵگەڕاوەكان بێت!؟
دە سا ئاگاداربەو ووریابە... دینەكەت بەكەم نەگریت و كەم تەرخەمی نەكەیت تیایدا....چونكە بەنرخترین سەرمایەتەو جگە لەو هەموو شتێك بەرەو لەناو چووون دەچێت.
ئەمەش ئەو كورتەیە بوو كە لەم سەرپێ‌ییە خێرایییەدا تیشكمان خستەسەری. داواكارم لە خوای پەروەردگار كە من و هەموو برا یەكتاپەرستەكانم لەو كەسانە بین كە قسە دەبیستن و شوێن چاكەكەی دەكەون و چەسپاومان بكات لەسەر هەقی ڕۆشن وبمانكاتە پشتیوانان و سەربازانی ئەو هەقەو كۆتایی ژیانمان بەشەهیدی بێت لەپێناوی خۆیدا. وە هەرخۆی بیسەرو وەڵامگۆیە.
وآخروا دعوانا أن الحمدلله رب العالمين
وصلى الله وسلم على نبيه محمد وعلى آله وصحبه أجمعين
ناوەڕاستی مانگی سەفەری ساڵی 1414 كۆچی
أبو محمد المقدسی
---------------------------------------------------------
(1) وەلەم ئایەتەدا سودێكی زۆر گرنگی تری تێدایە ئەویش ئەوەیە: كە پشتگیری كردن و سەرخستنی كافران بەسەر یەكتاپەرستاندا كوفرێكی كردارییەو هەركەس ئەنجامی بدات لە میللەتی ئیسلام دەیكاتە دەرەوە ئەگەرچی خاوەنەكەی بڕوای پێی نەبێت یان بەحەڵاڵی نەزانێت لەدڵیدا. بەپێچەوانەی مەرجیئەكانی سەردەم كە (بڕوانەبوون یان حەڵاڵ كردن لە دڵدا) دەكەنە مەرج بۆ دەرچوون لەدین. وە ئێمەش بەرپەرچی زەقترین گومانەكانیانمان داوەتەوەو ڕوونمان كردۆتەوە لە پەیامێكدا بەناوی (امتاع النڤر فی كشف شبهات مرجئە العصر) بگەڕِێرەوە بۆی....
(٢) {الیاسق: ئەو بەرنامەو یاسایە بوو كە تەتارەكان دایان نابوو پەیڕەویان دەكرد جگە لە قورئان و بەهەوای خۆیان دایان ڕشتبوو, بریتی بوو لە پێكهاتەیەك لە قورئان و ئینجیل و تەورات و عورف و شتی داهێنراوو هەواو هەوەسی خۆیان. وەكو پەیڕەوو پرۆگرامی ناوخۆو دەرەوەی حیزبەكانی ئەم سەردەمە.}(وەرگێڕ)
برای موسڵمانم:
ئەم فتوایە بخوێنەرەوەو كاری پێ بكە و هەوڵ بدە كە غەیری خۆت بیخوێنێتەوە, تا سوودەكەی بڵاوبێتەوە ڕەحمەتی خوات لیبێت, وەخوای گەورە پاداشتی خێری ئەو كەسەش بداتەوە كە یارمەتی دەربووە بۆ بڵاوكردنەوەی, چونكە ئەو كەسەی خەڵكی نیشانی ڕێگایەكی چاك دەدات وەكو ئەنجامدەری كارەكە خێری دەست دەكەوێت.
ئێمە بەرین
لــە هەمــوو گاغوتێك لە هەركات و شوێنێكدا بێت.
لە هەموو طاغوتەكان بە فەرمانڕەواو پێشەواو كاربەدەست و چڵكاوخۆرو فیرعەون و پاشایانەوە.
لە هەموو كاسەلێس و بەناو زاناو عەمامە بەسەرە گومڕاو گومڕاكەرەكانیان.
لە هەموو دۆست و پشتگیری كارو سوپاو سەربازو دەزگا هەواڵنێریو ئێشكگرەكانیان...
بە هەموو ئەوانە دەڵێین:
[ ..إنا برآؤا منكم ومما تعبدون من دون الله...]
ئێمە بەرین لە خۆتان و لەوانەش كە جگە لە خوای گەورە دەیانپەرستن.
بەریــن لە یاساو دەستوورو بیروباوەڕە گەنیوەكانتان.
بەرین لە حكومەت و بەناودادگاو دروشم و ڕاگەیاندنە ڕزیوەكانتان.
[ ..كفرنا بكم وبدا بيننا وبينكم العداوة والبغضاء أبدا حتى تؤمنوا بالله وحده...]
ئێمە بێ بڕواین بەرامبەر بە ئێوەو لە نێوان ئێمەو ئێوەدا هەتا هەتایە دوژمنایەتیو ڕق و كینە دەستی پێ كرد هەتا ئەو كاتەی ئیمان دەهێنن بە خوای تاك و تەنیا..
